در صورت یکسره شده شرایط افغانستان به نفع طالبان روابط ایران و افغانستان چگونه خواهد بود؟

خبرگزاری قدس- تحولات در همسایه شرقی ایران هر روز ابعاد تازه ای پیدا می کند. جریان طالبان تقریبا 85 درصد جغرافیای افغانستان را اشغال کرده است. این درحالی است که دولت امریکا پس از 20 سال اشغال این کشور بخش اعظم نیروهای نظامی خود را از آن خارج کرده و اعلام کرده است بزودی این خروج تکمیل خواهد شد.

کارشناسان خروج امریکا در این شرایط را اقدامی غیر مسئولانه می دانند زیرا دولت امریکا افغانستان را اشغال کرد و بر اساس قواعد بین المللی نسبت به شرایط امنیتی این کشور تعهداتی دارد. واقعیت آن است روند دموکراسی در افغانستان راه نیفتاده، متوقف شده است و ارتش نیز هنوز در ابعاد آموزشی و تجهیزات و تسلیحات به سطح مطلوب توانمندی برای مقابله با تهدیدات تروریستی نرسیده است. این درحالی است که جنایات امریکا به بهانه جنگ با تروریسم بسیار گسترده بود و نوعی نفرت از آن در افکار عمومی وجود دارد و از آنجائیکه رهبران دولتی افغانستان نیز در واقع مسافران یک هواپیمایی هستند که پس از اشغال افغانستان با هدف مدیریت دولت افغانستان در چارچوب سیاست های امریکا از کانادا و امریکا به این کشور آمده اند و دولت را در اختیار گرفته اند تماما معضوب اکثریت جامعه افغان هستند. این عده که دوره دیده مدارس سیاسی و امنیتی امریکا هستند بیش از آن که دغدغه امنیت و رفاه ملت را داشته باشند دستورالعمل های امریکا در ارتباط با فشار بر ایران را در اولویت خود قرار داده بودند و علیرغم همه مسامحه ای که ایران از خود نشان می داد اما دولتمردان امریکایی افغانستان در بی مروتی محض علیه ایران اقدام می کردند.

جریان طالبان پس از چندین دور مذاکره با امریکا که البته بدون حضور نمایندگان دولت افغان بود، نهایتا اقدام به اشغال جغرافیایی گرفتند و همزمان با آن شاهد خروج نیروهای امریکایی و دیگر نیروهای خارجی از کشور هستیم. این درحالی بود که غرب اساسا افغانستان را با هدف حذف طالبان که یک گروه تروریستی تعریف شده بود، اشغال کرده بود! اما اکنون که طالبان مجددا در حال اشغال آن است، صحنه را غیرمسئولانه و البته مشکوک خالی می کند!

سوالی که مطرح است در صورت یکسره شده شرایط افغانستان به نفع طالبان روابط فی مابین ایران و افغانستان چگونه خواهد بود؟

برخی معتقدند که طالبان قدرتمند در شرق ایران برای منافع و امنیت ایران خطرناک است و برخی نیز معتقدند که شکل گیری یک دولت اسلامی به رهبری طالبان که تا حد زیادی از سیاست های افراطی سابق فاصله گرفته است، تهدیدی برای منافع و امنیت ملی ایران ندارد.

واقعیت آن است که ایران با حساسیت بالایی تحولات همسایه شرقی خود را دنبال می کند. تردیدی نیست که ایجاد یک شرایط پایدار سیاسی و امنیتی در افغانستان مطلوب ایران است. اما ایران ترجیح می دهد این شرایط پایدار از راهی غیر از غلبه نظامی بدست آید تا با توجه به تنوع قومیتی کشور، مقبولیت فراگیر داشته باشد.

اما با توجه به روند شرایط فعلی و در صورت سیطره کامل طالبان و تشکیل حکومتی فراگیر که حقوق قومیت ها نیز در آن تامین شود، اولویت جمهوری اسلامی ایران تعامل سازنده با آن است و با توجه به شرایط جامعه افغانستان ایران همچنان خود را متعهد به تامین نیازهای مختلف مردم افغانستان می داند.

طالبان طی 10 سال گذشته تقریبا نصف مرز مشترک ایران و افغانستان را درکنترل داشته است و طی این مدت حتی یک مورد عملیات علیه ایران از سوی محدوده تحت کنترل طالبان رخ نداده است. بنابراین می توان انتظار داشت که این شرایط همچنان تداوم یابد. با توجه به توان نظامی ایران طبیعی است که ایران هر اقدام ضدامنیتی از سوی افغانستان را تحمل نخواهد کرد و تجارب گذشته نیز موید این سیاست ایران است. بر این اساس مطلوب ایران درباره افغانستان تشکیل یک ساختار سیاسی فراقومیتی است که در آن حقوق همه اقوام محترم شمرده شود و دیگر تهدید از سوی افغانستان علیه منافع و امنیت ایران وجود نداشته باشد و بدیهی است تا زمانی که این دو مطلوب ایران از سوی طالبان و یا هر دولتی در افغانستان مراعات شود، افغانستان می تواند از همکاری ایران و کمک های آن برای خروج از شرایط بحرانی برخوردار شود.

انتهای پیام/م.ح