مروری بر ۸ دهه مبارزه فلسطینیها
نسل جدید ضدسازش

فلسطین، دهه هشتم اشغال خود را سپری می‌کند. اگرچه اشغال فلسطین از مدت‌ها قبل از اعلام تاسیس رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸ آغاز شده بود، اما به‌طور رسمی در ۸ دهه گذشته نسل‌های جمعیتی مختلفی از فلسطینی‌ها آمده و رفته‌اند و همه آنها با یک تجربه مشترک به نام اشغال روبه‌رو بوده‌اند. در این ۸ دهه، نوع رویکرد و مقابله نسل‌های مختلف فلسطینی با اشغالگری صهیونیست‌ها به شیوه‌های مختلف و گوناگونی بوده است. در واقع فلسطینی‌ها طیفی از راه‌های گوناگون برای پایان اشغال سرزمین‌شان را از مذاکرات سیاسی تا حملات استشهادی تجربه کرده‌اند.

تشکیلات ضعیف

مذاکرات اسلو ۱ و ۲ در دهه ۱۹۹۰ میان یاسر عرفات به‌عنوان رئیس وقت تشکیلات خودگردان فلسطین و مقامات تل‌آویو، زمانی دنبال شد که بخش قابل‌توجهی از فلسطینی‌هایی که از دربه‌دری و اشغال به ستوه آمده بودند، در پی راه‌حلی برای بازگشت به خاک وطن برآمدند و از همین رو در آن زمان اینگونه مذاکرات از سوی گروهی از فلسطینی‌ها پذیرفته شد.

براساس آن مذاکرات قرار بود کرانه باختری به ۳ منطقه B، A و C تقسیم شود. منطقه A، تحت کنترل کامل تشکیلات خودگردان، منطقه B تحت کنترل مشترک تل‌آویو و تشکیلات خودگردان و منطقه C نیز تحت کنترل کامل رژیم صهیونیستی قرار گیرد. قرار بود در منطقه C که حدود ۶۰ درصد از کرانه باختری را تشکیل می‌دهد، عقب‌نشینی تدریجی نظامیان صهیونیست آغاز شود، اما نه‌تنها این عقب‌نشینی صورت نگرفت، بلکه طی ۳ دهه گذشته ده‌ها شهرک صهیونیست‌نشین در مناطق اشغالی احداث شد. در واقع طی ۳۰ سال گذشته پس از مذاکرات صلح اسلو، تشکیلات خودگردان فلسطین نه‌تنها نتوانسته حداقل خواسته فلسطینی‌ها را برآورده سازد، بلکه در موارد متعددی از مواضع خود عقب‌نشینی نیز کرده است.

یک مقام ارشد تشکیلات خودگردان که نامش اعلام نشده، درباره ضعف این تشکیلات به روزنامه العربی الجدید می‌گوید: اگرچه در دوران عرفات، تشکیلات، اقداماتی را برای پیگیری خواسته‌های فلسطینی‌ها در برابر تل‌آویو انجام می‌داد، اما اکنون همین حداقل پیگیری‌ها هم انجام نمی‌شود. او می‌گوید که از زمان مرگ عرفات در سال ۲۰۰۴، روش‌ها تغییر کرده و استراتژی محمود عباس مبتنی بر مذاکره سیاسی بدون استفاده از مقاومت نظامی است. به‌گفته این مقام تشکیلات خودگردان که نامش ذکر نشده، این سازمان در یک بن‌بست دیپلماتیک به ابزار سرکوب اسرائیلی‌ها علیه فلسطینیان تبدیل شده است.

می‌توان گفت که تشکیلات خودگردان به‌عنوان نهادی رسمی که قرار بود حقوق مردم فلسطین را برای آزادسازی و رهایی از اشغال دنبال کند، کارایی خود را از دست داده و در نگاه فلسطینی‌ها، تشکیلات خودگردان حافظ منافع تل‌آویو است. این نگاه را در نقل قولی که از یک شهروند فلسطینی در العربی‌الجدید منتشر شده، می‌توان دید. این شهروند فلسطینی درباره تشکیلات خودگردان می‌گوید: «آنها هیچ کاری برای ما انجام نمی‌دهند؛ نقش اصلی آنها حفاظت از شهرک‌نشینان و اجرای دستورات اسرائیل است.»

نسل جدید ضدسازش

ضعف روزافزون تشکیلات خودگردان و ناامیدی فلسطینی‌ها از یافتن راه‌حلی برای پایان اشغال باعث شده تا نسل جدیدی در فلسطین شکل بگیرد که اهدافش را بیش از آنکه از میز سیاست دنبال کند، از میدان سنگ و سلاح دنبال می‌کند. پویایی و افزایش عملیات‌های مسلحانه علیه صهیونیست‌ها طی چند سال گذشته و به‌ویژه در چند ماه اخیر بزرگ‌ترین نشانه آن است که نسل جوان در کرانه باختری هر روز بیشتر از گذشته به فکر آن است که برای دفاع از خود به سمت عملیات مسلحانه حرکت کند.

افزایش عملیات مسلحانه در کرانه باختری را حتی در گزارش منابع عبری‌زبان تل‌آویو نیز می‌توان دید و بسیاری از آنها گفته‌اند که سال ۲۰۲۲، کرانه باختری، میدان جنگ فلسطینی‌ها و ارتش اسرائیل بوده است. به نوشته نیوعرب، مقامات اسرائیلی اذعان دارند که در سال ۲۰۲۲ تاکنون ۱۳۰ تیراندازی در کرانه باختری رخ داده است که نسبت به مجموع سال ۲۰۲۱ که ۹۸ مورد بوده، شیب تند افزایشی را نشان می‌دهد. در این گزارش همچنین گفته شده که طی ۶ ماه گذشته حداقل ۳۱۲ عملیات مسلحانه در کرانه باختری خنثی شده است.

البته در این سال آمار رسمی شهدای فلسطینی هم کم نبوده و مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین در گزارشی نوشت که حداقل ۹۰ فلسطینی از جمله زنان و کودکان در جریان حملات نظامیان صهیونیستی به شهادت رسیده‌اند و سال ۲۰۲۲ مرگبارترین سال برای کرانه باختری از سال ۲۰۱۵ تاکنون بوده است. همچنین براساس آمار سازمان ملل متحد، در همین ۶ ماه گذشته، نزدیک به ۷۰۰۰ فلسطینی مجروح شده‌اند.

نکته قابل توجه در عمده عملیات انجام شده از سوی فلسطینی‌ها در ۶ ماه گذشته آن است که این عملیات‌ها به‌طور عمده از سوی جوانان فلسطینی انجام شده که به هیچ گروه مسلح فلسطینی مانند جهاد اسلامی، حماس و یا شاخه نظامی فتح وابسته نبوده‌اند و به نوعی این عملیات‌ها به‌صورت انفرادی و غیرسازماندهی شده انجام شده است.

در این میان اگرچه عملیات‌های انفرادی فلسطینی‌ها علیه اشغالگری مورد حمایت گروه‌ها و سازمان‌های مقاومت فلسطینی بوده است، اما انجام انفرادی عملیات‌های مقاومتی حکایت از تغییر معادلات در میدان فلسطین دارد و احتمالا بعد از این در کنار اقدامات سازماندهی شده گروه‌های مقاومت فلسطینی با نسلی روبه‌رو هستیم که ناامید از رویکرد سیاسی تشکیلات خودگردان، خود برای آزادی فلسطین دست به‌کار شده‌اند.

العربی الجدید در گزارش خود نوشته است: اکنون ما با نسل جدیدی در فلسطین مواجه هستیم که به ایدئولوژی جناح‌های سیاسی فلسطین یا تشکیلات خودگردان اعتقادی ندارد. محمد، یکی از مبارزان فلسطینی ساکن جنین، به این روزنامه می‌گوید که سرویس‌های اطلاعاتی تشکیلات خودگردان تاکنون چندین‌بار به او پیشنهاد داده‌اند که در ازای تضمینی مبنی بر تامین امنیت او، اسلحه خود را تحویل دهد، ولی او همه این پیشنهادات را رد کرده است. او تأکید می‌کند: من، هم در مقابل تشکیلات و هم در برابر تل‌آویو مقاومت خواهم کرد.

هانی المصری، تحلیلگر مستقر در رام‌الله در این ارتباط می‌گوید: ما نسل جدیدی داریم که مشخصه آنها اقدامات خودجوش و فردی است. همچنین عصمت منصور، تحلیلگر فلسطینی نیز با این موضوع موافق است و می‌گوید که ضعف تشکیلات خودگردان به ظهور نسل جدیدی کمک کرده که به تنهایی آماده مقاومت در برابر اسرائیل است.

مبارزانی که تل‌آویو را خسته کرده‌اند

طی چند ماه گذشته که عملیات‌های انفرادی فلسطینی‌ها در کرانه باختری تشدید شده، صهیونیست‌ها نیز محدودیت بیشتری را برای نسل جوان فلسطینی اعمال می‌کنند. عمده عملیات انجام شده در فلسطین طی چند ماه گذشته از سوی افرادی انجام شده که به جز یک مورد، زیر ۳۵ سال سن داشته‌اند. بر این اساس، مقامات نظامی تل‌آویو محدودیت سنی جدیدی برای ورود به مسجدالاقصی اعمال کرده‌اند. در نمازجمعه‌های مسجدالاقصی پیش از این افراد زیر ۱۲ سال و بالای ۴۰ سال می‌توانستند شرکت کنند، اما در چند ماه گذشته شرکت در نمازجمعه مسجدالاقصی به افراد بالای ۴۵ سال محدود شده است.

«اشرف العجرمی»، تحلیلگر سیاسی مستقر در رام‌الله می‌گوید: عملیات گسترده، دستگیری، کشتار، تخریب خانه‌ها، شهرک‌سازی‌ مداوم و حملات مکرر شهرک‌نشینان به فلسطینی‌ها و اموال آنها هیچ سطح امنیتی را برای اسرائیل به‌دست نیاورده و فقط واکنش فلسطینی را بیشتر کرده است. برخی از ناظران فلسطینی معتقدند که شرایط کنونی در کرانه باختری اشغالی، مشابه شرایط قبل از انتفاضه اول در سال ۱۹۸۷ و انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ است.

تشدید تنش‌های امنیتی در کرانه باختری حتی از سوی مقامات صهیونیستی نیز مورد اذعان قرار گرفته و روزنامه یدیعوت آحارونوت به نقل از رونن‌بار، رئیس سازمان امنیت داخلی اسرائیل موسوم به شاباک نوشته است: «کرانه باختری در حال جوشش است و از زمان حمله ارتش به غزه و کرانه باختری (فروردین ۱۴۰۰) هنوز آرام نشده است.»

افزایش ۶ برابری عملیات فلسطینی‌ها

سرویس‌ امنیت داخلی رژیم صهیونیستی موسوم به شاباک از افزایش ۳۰ درصدی عملیات‌های مسلحانه فلسطینیان در کرانه باختری در مقایسه با سال گذشته و افزایش ۶۰۰ درصدی نسبت به ۲ سال پیش خبر می‌دهد. رونن‌بار، رئیس شاباک در این ارتباط می‌گوید: «افزایش عملیات‌های فلسطینیان در ۳ سال گذشته دلیلی بر وجود مقادیر زیاد سلاح در کرانه باختری و ناکارآمدی و ناتوانی سرویس‌های امنیتی تشکیلات خودگردان در این منطقه است.»

همچنین براساس جدیدترین اطلاعات منتشر شده توسط شاباک، فلسطینیان در ۲ ماه اخیر، ۱۷۲ حمله در کرانه باختری انجام داده‌اند که شامل ۲۳ مورد تیراندازی و ۱۳۵ مورد پرتاب کوکتل مولوتف یا وسایل دست‌ساز بوده است.

انتهای پیام/ع.غ