قیام «براق» شاخص مهمی در پیشتازی ملت فلسطین در دفاع از مقدسات اسلامی

امروز سالروز قیام فراگیر مردم فلسطین علیه اشغالگری انگلیس و اقدامات حاکم نظامی انگلیس در گسترش انتقال یهودیان به فلسطین و اسکان آنها در این سرزمین و سازماندهی نظامی یهودیان علیه فلسطینیان است. قیامی که در واکنش به ادعاهای صهیونیست ها نسبت به مسجدالاقصی و اهانت به ساحت مقدس رسول الله (ص) و قران کریم از سوی آنها از بیت المقدس شروع شد و در اندک مدتی کل فلسطین را فرا گرفت. ملت فلسطین در طول تاریخ نشان داده که برای اماکن مقدسه و ارزش های اسلامی از بذل جان دریغ ندارد و اگر نبود رشادت ملت فلسطین برای قیام علیه تجاوزگری امروز قبله اول مسلمین تخریب و معبد موهوم یهودی در این سرزمین اسلامی ایجاد شده بود و اگر نبود خیانت رهبران عربی مانند شریف حسین و آل سعود(اسلاف حاکمان فعلی اردن و عربستان و بحرین وامارات و... خیانتی که همچنان در نسل انها ادامه دارد) امروز اثری از صهیونیسم در فلسطین نبود.

یادداشت ذیل از مرحوم سید هادی خسرو شاهی در ارتباط با قیام براق است:

ماهیت اسلامی قیام بُراق

(1929)

وجه تسمیة « بُراق» ( دیوار غربی مسجد الاقصی' ) به اسب بُراق که پیامبر اکرم(ص) سوار بر آن در شب اسراء به آسمان عروج فرموده بود، بازمی گردد. به اعتقاد مسلمانان این دیوار قسمتی جدا ناشدنی از مسجدالاقصی' است و ارج و منزلت فراوانی در نزد مسلمان جهان داراست. یهودیان این دیوار را با نام « دیوار ندبه » می شناسند و  در کنار دیوار بُراق تجمع کرده، به گریه و زاری می پردازند.

در سال های 28 ـ 1924 حرکت ملی فلسطین پس از یک دورة خمودگی و سکون، در پی برگزاری کنگرة صهیونیست ها در زوریخ و تجاوز یهودیان به بُراق شریف، جانی دوباره گرفت.

یهودیان در 23 سپتامبر 1928 به مناسبت « عید آمرزش»، با سوء استفاده از گذشت و اغماض مسلمانان ـ که آنان را درا نجام شعایر دینیشان آزاد گذاشته بودند ـ با چیدن صندلی ها و نیمکت ها و آویزان کردن چراغ ها به گردهمایی انبوه هم کیشان یهود در کنار دیوار براق، حالتی شبیه به اجتماع در کنیسة یهودیان دادند. مسلمانان از آن بیم داشتند که به مرور زمان یهودیان این وضعیت را همچون حقی مشروع جلوه دهند، لذا بلافاصله مجلس اعلای اسلامی، نسبت به این اعمال به دولت انگلستان اعتراض کرده و در مورد عواقب وخیم چنین عملکردهایی هشدار داد.

علمای دینی مسلمان ضمن مخابرة تلگرام هایی به مردم دیگر کشورهای اسلامی، خطرات موجود را گوشزد کردند وضمن بحث و کنکاش در بارة روش مقابله با یهودیان، « کمیتة دفاع از براق شریف» را تشکیل دادند. در این بین، حاج امین الحسینی مفتی اعظم و رئیس مجلس اعلای اسلامی دربرانگیختن احساسات مسلمانان ید طولایی داشت. مجلس اعلای اسلامی و کمیتة دفاع از بُراق شریف، به منظور بررسی و تبادل نظر در مورد اوضاع بحرانی فلسطین، دعوتنامه هایی به سرشناسان مسلمان فلسطین، شرق اردن، عراق، سوریه، لبنان وهند ارسال کرد.

قضیة بُراق بُعد اسلامی وسیعی به خود گرفت و کنفرانس یادشده در اول نوامبر 1928 به ریاست حاج امین الحسینی برگزار شد. در این کنفرانس 700 شخصیت اسلامی از فلسطین و سایر کشورهای اسلامی حضور داشتند. کنفرانس نسبت به تلاش یهودیان جهت ایجاد حقی برای خود در محل بُراق شریف اعتراض کرده و آن را شدیداً محکوم کرد و از مقامات انگلیسی خواست تا مانع از اعمال یهودیان در تغییر وضعیت آن مکان مقدس شوند و هشدار دادند که درغیر اینصورت مسلمانان خود را ملزم خواهند دید که به هرنحو ممکن از مقدسات و حق مشروع خود دفاع کنند.

کنفرانس همچنین مقرر کرد که تشکلی به نام « جمعیت حمایت از مسجدالاقصی' و اماکن اسلامی» تأسیس شود تا با کمیتة دفاع از براق شریف تشریک مساعی کند. از سوی دیگر، در 12 نوامبر 1928، «امری» وزیر مستعمرات انگلیس، در پارلمان این کشور اعلام کرد که دیدگاه دولت انگلیس در مورد چنین رویدادهایی، حفظ وضع موجود میان اعراب و یهودیان است. وی تأکید کرد که طرفین با انجام گفتگوی دوستانه! می توانند قضیه را به طور مسالمت آمیز حل و فصل کنند و حکومت « اعلی'حضرت» ! تمامی کوشش های خویش را بدین منظور مبذول خواهد داشت. امری ضمن ابراز رضایت از عملکرد کمیسر عالی انگلستان در فلسطین، تصریح کرد که تمامی مساعی خویش را به کار خواهد گرفت تا وضع موجود همچنان حفظ شود و قول داد که در آیندة نزدیک در مورد کل قضیه، « کتاب سفید» ی منتشر کند. در « کتاب سفید» مذکور،وضعیت فعلی مسجدالاقصی' و مالکیت مسلمانان بر دیوار براق تضمین شده بود و دولت انگلستان تنها برای یهودیان حق زیارت قائل گردیده بود. اما مقامات قیمومیت در انجام مفاد این کتاب طفره رفتند تا آنکه رخدادهای قیام براق 1929 پیش آمد.

در اواخر مارس 1929 یهودیان بصراحت از حقوق خود! در حرم قدسی و دیوار بُراق و وجوب بازسازی هیکل سلیمان به جای مسجدالاقصی' دم می زدند. خاخام رومانی طی نامه ای به مفتی گفته بود که باید مسجدالاقصی' را به یهودیان واگذارکنید تا آنها بتوانند مراسم دینیشان را برگزار کنند!

از سوی دیگر، یهودیان در خفا آماده م یشدند تا به تجاوزی مسلحانه علیه اعراب دست بزنند و براق شریف را بزور تصرف کنند.

حاج امین الحسینی طی تلگرامی از وزارت مستعمرات خواست که در اجرای موارد مندرج در « کتاب سفید» شتاب بیشتری به عمل آورد. اما انگلیسی ها نه تنها مواردی را که خود پذیرفته بودند انجام ندادند، بلکه برای اعراب به طور ملموس ثابت شدکه مقامات قیمومیت مخفیانه سلاح سرد و گرم در اختیار یهودیان قرار داده اند و شمار زیادی از اعضای سازمان های زیرزمینی و نظامی یهودی با تجهیزات نظامی از تل آویو به بیت المقدس منتقل شده اند.

15 اوت 1929 در نزد یهودیان روز احیای خاطرة ویرانی هیکل سلیمان بود. اتفاقاً روز بعد، هم با سالروز میلاد پیامبر(ص) و هم با روز جمعه مصادف بود. یهودیان در آن روز تظاهراتی تحریک آمیز در خیابان های بیت المقدس به راه انداختند و ضمن خواندن سرودهای دینی، فریاد می زدند: « ... دیوار، دیوار ماست، وای به آنهایی که اماکن مقدس ما را آلوده کنند. مرگ بر دولت {انگلیس}» ! سخنرانان یهودی نیز به پیامبر خدا(ص) و اسلام و امت اسلامی ناسزا گفتند که این بیحرمتی وقیحانه موجب خشم فراوان مسلمانان شده، احساسات و عواطف آنان را جریحه دار کرد. روز بعد، شیخ حسن ابوسعود از خطبای مسجد الاقصی'، پس از پایان مراسم نماز جمعه، در جمع مسلمانان نمازگزار خطابة مهیّجی را ایراد کرد و احساسات حاضران را بیدار ساخت. سپس نمازگزاران در یک تظاهرات باشکوه به سوی دیوار بُراق به راه افتادند. هنگامی که مردم به پیاده رو نزدیک به دیوار رسیدند، نیمکتی را که یهودیان گذاشته بود درهم شکستند و تظلّم نامه هایی را که یهودیان در شکاف دیوار جای داده بودند بیرون کشیده و آتش زدند. درگیری خونینی میان مسلمانان از یک سو و یهودیان ـ که ازطرف انگلیسی ها پشتیبانی می شدند ـ از سوی دیگر درگرفت و به حومه شهر سرایت کرد و سرانجام به روستاهای مجاورکشیده شد. اخبار درگیری بسرعت در تمام فلسطین پخش گردید. اغتشاشات به بیسان و حیفا و یافا نیز گسترش یافت و صدها تن از طرفین کشته و زخمی شدند. اعراب کشته یا مجروح شده اکثراً از سوی سربازان و پلیس وابسته به دولت انگلیس هدف قرار گرفته بودند. نبردهای خیابانی پراکنده تا پایان  ماه اوت تداوم یافت و بالاخره دولت قیمومیت با استمداد ازنیروهای کمکی انگلیسیِ اعزام شده از مصر موفق گردید بر اوضاع تسلط یابد.

در پایان قیام بُراق، مقامات انگلیسی صدها تن از جوانان مسلمان عرب را بازداشت کرده و احکام جائران های را در مورد آنان صادر کرد. 20 نفر از آنها به اعدام محکوم شدند که حکم صادره در مورد سه نفر از آنها ( فؤاد حجازی، عطاالزید ومحمد جمجوم) به اجرا درآمد و بقیه با یک درجه تخفیف، به حبس ابد گرفتار آمدند.

ناگفته پیداست که احکام صادره در مورد یهودیان انعطاف و نرمش بیشتری داشت و تنها یک نفر یهودی به نام خانکیز که قاتل یک خانوادة شش نفرة عرب بود به اعدام محکوم شد که سپس حکم صادره در مورد او به حبس ابد و بعد از مدتی به15 سال زندان تغییر یافت. وی بعدها نیز مورد عفو قرار گرفت و از زندان آزاد گردید.

یک بررسی اجمالی بوضوح نشان می دهد که انگیزه های مردم فلسطین در قیام براق تماماً اسلامی بوده است. در این خصوص، دلایل زیر قابل ذکر است:

1- اصل ماجرا مربوط به دیوار مسجدالاقصی' بوده که نمادی از اعتقادات اسلامی مردم فلسطین است.

2- مردم مسلمان فلسطین اهانت و بی حرمتی به مقدسات اسلامی را تحمل نکرده و در این راه از نثار جان خود دریغ نکردند.

3- دخالت علمای دینی فلسطین در هدایت توده ها، از جمله حاج امین الحسینی و نقش شاخص وی در این قیام آشکاراست.

4- فعل و انفعالات و پیامدهای این قیام اسلامی در خارج از مرزهای فلسطین نیز انعکاس گسترده ای یافت و حتی بسیاری از اهالی مسلمان اردن برای شرکت در جهاد و اعزام به فلسطین، اعلام آمادگی کرده بودند.

انتهای پیام/م.ح