مقتدی صدر و بن سلمان؛ آغازی برای شکاف شیعی در عراق

خبرگزاری قدس (قدسنا) «احمد روح الله زاد»*: مقتدی صدر روز یک شنبه در یک سفر غیر منتظره به عربستان رفت و با محمد بن سلمان ولیعهد این کشور در شهر جده دیدار کرد. این سفر با دعوت رسمی ریاض از رهبر جوان جریان صدر انجام شده است. در باره اهداف و دلایل این سفر تا کنون از سوی دو طرف چیزی مطرح نشده است اما در این دیدار  دو طرف، بر اشتباهات دو کشور عراق و عربستان در روابط فی مابین و موضوعات منطقه ای اذعان کرده و تاکید داشتند که باید از این اشتباهات عبور کرده و سطح روابط را نیز از صرف روابط دیپلماتیک ارتقاء دهند. البته کمتر از یک ماه گذشته ، نخست وزیر و چند مسئول عراقی به عربستان سفر کرده و ضمن دیدار با مسئولان سعودی، تفاهماتی را نیزداشته اند.

سفر مقتدی صدر به عربستان پس از 11 سال؛ از زوایای مختلف قابل بررسی است:

این سفر در حالی انجام شده است که عربستان مهمترین دولت حامی تروریست های داعش است که بیش از سه سال است بخش های وسیعی از عراق را اشغال کرده و هزینه های امنیتی و نظامی زیادی بر جامعه عراق تحمیل کرده است. دیدار رهبر یک جریان سیاسی از بزرگترین حامی دشمن عراق ابهامات زیادی را ایجاد خواهد کرد.

سفر مقتدی صدر به عنوان رهبر یک جریان شیعی به عربستان و دیدار با ولیعهد سعودی در زمانی که دولت وهابی عربستان بیش از چند ماه است مشغول نسل کشی وسیع شیعیان عربستان( العوامیه و القطیف و...) است، اقدامی است که اعتراض جوامع شیعه خصوصا شعیان عربستان را به دنبال داشته و از سوی شیعیان شدیدا محکوم است. خاصه آن که در اخبار منتشره از محتوای دیدار صدر با بن سلمان، به موضوع  مهم نسل کشی شیعیان عربستان اساسا اشاره ای نشده است.

این سفر در زمانی انجام گرفته است که ملت عراق با اتحاد نیروهای نظامی اش در جنگ با اشغالگران تروریست با آزاد سازی موصل به پیروزی بزرگی دست یافته و نهایی شدن این پیروزی و پاکسازی کل کشور از داعش بسیار نزدیک است.

هرچند کاهش تنش ها در سطح منطقه ای برای کاهش هزینه های امنیتی پس از جنگ یک ضرورت است و این سفر را می توان در این چارچوب هم ارزیابی کرد، اما تردیدی نیست که ملت عراق با حمایت های تسلیحاتی، تدارکاتی، سیاسی و مشورت های نظامی جمهوری اسلامی ایران توانست در جنگ با تروریست های تحت الحمایه عربستان به پیروزی دست پیدا کند. بر این اساس استحکام هر چه بیشتر روابط تهران – بغداد نتیجه طبیعی این همکاری ها خواهد بود. نکته ای که همه مسئولان سیاسی و نظامی عراق نیز بر آن تاکید دارند. استحکامی که امریکا و عربستان در چارچوب ایران هراسی و با هدف ایجاد شکاف در جامعه عراق، از آن با عنوان نفوذ ایران در عراق یاد می کنند.

ظاهرا این سفر با تمهید مقدماتی برنامه ریزی شده است. دیدار چند ماه قبل ثامر السهبان سفیر اخراجی عربستان با مقتدی صدر در بیروت و ستایش های جهت دار وی از مقتدی به عنوان رهبر مستقل از ایران و نترس  و شایسته و... عراق به عنوان مقدمه این سفر تعریف می شود و استقبال گرم وی در جده از مقتدی نیز در همین چارچوب ارزیابی می شود.

بر این اساس به نظر می رسد دولت عربستان چندین هدف را از دعوت مقتدی صدر به عربستان را  با چشم پوشی از همه مواضع بسیار تند صدر از عربستان؛ دنبال می کند:

تقویت روابط خود با شیعیان عراق به عنوان جریان اکثریتی عراق از طریق نفوذ در آن، به ویژه که جامعه شیعه عراق به دلیل عملکرد عربستان در عراق؛ سوریه و بحرین نسبت به عربستان موضع شدیدی دارند. جریان تند روی صدر که شدید ترین مواضع را در عراق علیه عربستان داشته است، می تواند گام نخست در این راستا باشد.

تعریف پایگاه در جامعه شیعه عراق با هدف کاهش نفوذ جمهوری اسلامی ایران در این جامعه یکی دیگر از اهداف عربستان از این سفر ارزیابی می شود. به ویژه که انتخابات مجلس عراق در پیش است و پیش بینی می شود که جریان های طرفدار استحکام بیشتر روابط با ایران با توجه به نقش مثبت ایران در جنگ علیه داعش، در این انتخابات به موفقیت بزرگی دست پیدا خواهند کرد. بنابر این تاثیر بر انتخابات آینده تنها با داشتن پایگاهی در جامعه شیعه عراق ممکن است.

ایجاد شکاف درون شیعی در عراق با هدف جلوگیری از ثبات عراق که خود می تواند جریان های واگرا ( مانند اکراد، ترکمن، و سنی ها ) در عراق را تقویت کرده و تجزیه این کشور را ممکن سازد.  زیرا عراق متحد و مقاوم مانع بزرگی در راه اهداف عربستان در جهان اسلام و خصوصا در جهان عرب محسوب می شود. تردیدی نیست که عراق متحد و قدرتمند برآمده از جنگ داعش، طبیعتا در محور مقاومت تعریف می شود.

استفاده از ارتباط جامعه شیعی عراق با جمهوری اسلامی ایران برای خروج عربستان از بحران های منطقه ای، به ویژه بحران یمن، می تواند از دیگر اهداف دعوت مقتدی صدر به عربستان ، ارزیابی شود. جنگ یمن به بزرگترین مشکل دولت عربستان تبدیل شده است، جنگی که قرار بود با "طوفان قاطعیت" ظرف دو هفته به پایان برسد، بیش از سه سال است که استمرار یافته و خسارات سنگین اقتصادی بر عربستان وارد ساخته است و به جایگاه این کشور در نزد اعراب صدمه جدی وارد ساخته است. افزون بر آن که انقلابیون یمن در حال انتقال از مرحله دفاع به مرحله حمله هستند و نشان داده اند که توانایی بالایی در انتقال در گیری به خاک عربستان را دارند. خروج آبرومندانه از بحران یمن برای ولیعهد جوان عربستان که فرمانده این جنگ است یک ضرورت است تا مرحله انتقال پادشاهی به وی در شرایط ثبات و با حاشیه های کمتری انجام پذیرد.

*کارشناس مسائل منطقه

انتهای پیام/