سران عرب بهتر است در خانه بمانند

 بالاخره دستگاه سیاست خارجی آمریکا دهان گشود و بیست و هفتم نوامبر را برای برگزاری نشست پرطمطراق پاییز در آناپولیس اعلام نمود.  اما کمتر از یک هفته مانده به نشست آناپولیس، تردید و دودلی بر پایتخت کشورهای عربی سایه افکنده است. برخی سران عرب نگران اند که مبادا  این نشست دستور جلسه ای پنهانی داشته باشد که همان روز افتتاح نشست رو شود و غافلگیرشان کند. رفتار سیاسی آمریکا نیز در مخفی نگاه داشتن اهداف و مضامین نشست آناپولیس به این دودلی ها دامن زده است.

در این میان، عربستان سعودی خود را مغبون بزرگ این نشست می بیند و هنوز حسرت طرح صلحی را می خورد که در سال 2005 بر روی میز نهاد و  در آن به حداقل خواسته ها در قبال مساله فلسطین اکتفا شده بود: بازگشت آوارگان، عقب نشینی تا مرزهای 1967 و بازگشت قدس به فلسطینیان.

 اما گفتگوهای نخست وزیر رژیم صهیونیستی و مسوولان تشکیلات خودگردان فلسطین ثابت کرد که بحث هایی از قبیل بازگشت آوارگان و بازپس دهی سرزمین های غصب شده در سال 1967 در نشست آناپولیس محلی از اعراب نخواهد داشت. طبیعی است که مسوولان عربستان به صراحت اعلام کنند که که حتی اگر هم کرسی عربستان در این نشست خالی نباشد، قطعا چهره های بلند پایه حکومت سعودی بر آن جلوس نخواهند کرد.

 حضور مصر و اردن در نشست هایی از این دست را نیز نباید به حساب چراغ سبزی عربی به طرح های آمریکا دانست، چرا که این دو کشور اسیر قرارداد صلحی هستند که با رژیم اشغالگر امضا کرده اند و خواهی نخواهی یک پای ثابت چنین نشست هایی خواهند بود و به قولی دعوت نامه در جیبشان است.

 سوریه نیز در پی امتناع اسراییل از هرگونه طرح بلندی های جولان در این نشست، بهانه ای موجه برای شرکت نکردن دارد. بگذریم که کاخ سفید اینطور وانمود می کند که همین دعوت به نشست آناپولیس هم منتی است بر گردن این کشور و کمکی است به مسوولان آن تا از آنچه حکام کاخ سفید انزوای بین اللمللی می نامندش بگریزد.

 اما چرا کاخ سفید دستور جلسه این نشست را رو نمی کند؟ مگر در این دستور جلسه چه چیزی نهفته است که افشای آن به مصلحت کاخ سفید نیست؟ زمانی از مردی زشت روی خواسته شد که زنی را تا دکان مجسه سازی شهر همراهی کند. مرد زشت رو از چرایی آن پرسید و پاسخی نشنید الا «بیا. خواهی فهمید». وقتی به در دکان رسیدند، زن مزبور به مجسمه ساز گفت «مثل این» و رفت. مرد زشت روی هاج واج به مجسمه ساز نگریست و از چرایی امر پرسید و پاسخ شنید که «این زن از من خواسته بود تا مجسمه ای از شیطان برایش بسازم و من گفتم که شیطان را نمی دانم چه شکلی است و او تو را برایم آورد تا نمونه بر گیرم.» برای آمریکا مهم نفس حضور مدعوان است و اینکه آنها را بر سر میزی واحد ببیند که به ابتکار این کشور برپا شده است و بر این اساس دستور جلسه را اعلام نمی کند تا مبادا صندلی های خالی این نشست سوژه دوربین ها شود.

 اما چرا نفس حضور مدعوان مهم است؟ این شاید بر گردد به سیاست اعلامی آمریکا در کاستن از نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عرصه مسایل منطقه ای و بخصوص مساله فلسطین و این امر به زعم حکام واشنگتن با برپایی نشستی حاصل می شود که ایران - که بیش از هر کشوری دیگر بر سر موضوع آن نشست (مساله فلسطین) فریاد کشیده و هزینه متقبل شده - دعوت نشود. فهرست مدعوان آمریکا به این نشست بعضا شامل کشورهایی هست که چندان دخلی به مساله فلسطین ندارند اما نگاه مثبتی به جایگاه ایران در تحولات منطقه ای و جهانی داشته اند. لذا آمریکا در کنار سایر اهدافش از این نشست، به دنبال شکستن وجهه ایران نیز هست. هرچند اگر این ترفند قرار بود کارگر بیافتد، ایران نباید به این رتبه از تاثیر در معادلات منطقه ای و جهانی می رسید که به رغم انفشان رسید.

 اما دیگر هدف ضمنی آمریکا از این نشست که احتمالا همین حالا برآورده هم شده است برپایی نشستی است با موضوع صلح آن هم پس از رسوایی های هر روزه این کشور در عراق و افغانستان. بوش شاید برای برپایی این نشست، دستور حزبی هم دریافت کرده باشد بلکه جمهوری خواهان در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، نفرین عراق را اندکی از خود دور سازند.

 با این حال، آنهایی که قرار است صورت جلسه نشست آناپولیس را، حال هرچه که می خواهد باشد، بعدها به اجرا گذارند و در قبالش پاسخگو باشند، آفتاب سیاسی شان لب بام است. ایهود اولمرت رفتنی است و اگر تاکنون دوام آورده محصول زد و بندهای پشت پرده ای است که انتشار گزارش وینوگراد را هم به تعویق انداخته است. جورج بوش نیز دیگر ستون سست این ماجراست و احتمالا هرچه در آناپولیس تصویب شود به حاکمان آتی کاخ سفید ارث خواهد رسید و احتمالا ضمانت اجرا هم نخواهد داشت. محمود عباس نیز خود با عنایت به محبوبیت روزافزون اندیشه مقاومت فلسطینی، از انتخاب مجدد خود به سکان داری تشکیلات خودگردان ناامید است. نتیجه آنکه صورت جلسه نشست آناپولیس به امضای مدیرانی منقضی خدمت خواهد رسید. لذا مسوولان عرب بهتر است در خانه بمانند.

علی حاج محمدی