سرقت تاریخی در قلب غزه؛ تخریب «قصر پاشا» و غارت ۲۰ هزار اثر باستانی
در دو سال اخیر، حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه تنها محدود به کشتار غیرنظامیان و تخریب خانه‌ها نبوده است، بلکه میراث فرهنگی این منطقه نیز هدفی آشکار قرار گرفته است. قصر پاشا، یکی از مهم‌ترین نمادهای تاریخی غزه، در این مدت به‌طور کامل تخریب شد و نزدیک به ۲۰ هزار اثر باستانی نادر از آن به سرقت رفت.
به گزارش خبرگزاری قدس (قدسنا) به نقل از مرکز اطلاع رسانی فلسطین، کارکنان میراث فرهنگی اکنون میان ویرانه‌ها مشغول تلاش برای نجات بقایای قصر هستند. با استفاده از ابزار ساده، آن‌ها به دنبال آثار پراکنده می‌گردند و اقدامات اولیه برای حفاظت از آن‌ها انجام می‌دهند تا بخشی از هویت تاریخی غزه حفظ شود.
تخریب گسترده و تاریخی
حموده الدهدار، کارشناس میراث فرهنگی در مرکز حفظ آثار بیت‌لحم، با اشاره به قدمت قصر پاشا، آن را یکی از برجسته‌ترین بناهای تاریخی غزه دانست که به دوره مملوکی (۱۲۵۰–۱۵۱۷ میلادی) تعلق دارد و حدود هشت قرن قدمت دارد. او افزود که بیش از ۷۰ درصد فضای قصر در جریان حملات اخیر تخریب شده است.
قصر پاشا پیش از این نیز در جریان حملات "اسرائیل" و پیش از خروج نیروها در سال ۱۹۹۴ آسیب دیده بود، اما پس از آن توسط دولت فلسطین بازسازی و به موزه‌ای مجهز تبدیل شد که آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای می‌داد.
اسماعیل الثوابته مدیر دفتر رسانه‌ای دولت غزه تأکید کرد که تخریب‌ها نه تنها محدود به از بین بردن بناها بوده، بلکه شامل غارت سیستماتیک آثار باستانی نیز می‌شود. به گفته وی، بیش از ۳۱۶ بنا و مکان تاریخی در غزه هدف این حملات قرار گرفت که عمدتاً به دوره‌های مملوکی و عثمانی تعلق دارند و بخشی از آن‌ها به دوران‌های اولیه اسلام و دوران بیزانس بازمی‌گردد.
الثوابته با اشاره به اهمیت تاریخی آثار قصر پاشا گفت: «هر یک از این آثار نماینده مرحله‌ای از تاریخ تمدنی فلسطین هستند و ناپدید شدن آن‌ها پس از اشغال محل، نشان‌دهنده سرقت و قاچاق برنامه‌ریزی‌شده است که هویت ملی و میراث بشری را تهدید می‌کند.»
وی افزود که قصر پاشا، مهم‌ترین موزه باستان‌شناسی غزه و یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی فلسطین بوده است و پس از تخریب کامل آن، تاکنون هیچ‌یک از ۲۰ هزار اثر باستانی موجود در آن پیدا نشده است.
فلسفه معماری اسلامی و جلوه‌های مملوکی
طبق راهنمای وزارت گردشگری و آثار تاریخی غزه، قصر پاشا واقع در محله الدرج، نمادی برجسته از معماری اسلامی و سبک مملوکی است. وجود نقش شیر دو سر بر دروازه اصلی، نشانه‌ای از دوره مملوکی و یادآور پیروزی مسلمانان بر مغول‌ها و صلیبی‌هاست. قصر از دو ساختمان مجزا با حیاطی وسیع تشکیل شده و دارای نماهای برجسته با تزئینات هندسی و قوس‌های مدبب و نیم‌دایره است که شکوه معماری اسلامی را به نمایش می‌گذارد.
وزارت گردشگری طی سه مرحله (۲۰۰۵، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴) با کمک برنامه توسعه سازمان ملل، اقدام به مرمت و بازسازی قصر کرده بود تا آن را به موزه‌ای دولتی تبدیل کند.
نام‌های تاریخی و بازتاب دوره‌های مختلف
قصر پاشا در طول تاریخ با نام‌های مختلف شناخته شده است: «دار السعاده» در دوره مملوکی، «قصر آل رضوان» در دوره عثمانی، «قلعه ناپلئون» در زمان اشغال فرانسه در ۱۷۹۹ و «الدیبویا» در دوره اشغال بریتانیا. همچنین، در دوره مدیریت مصر (۱۹۵۹–۱۹۶۷) به مدرسه دخترانه الزهراء تبدیل شد.
جنگ نسل‌کشی اخیر رژیم صهیونیستی نه تنها بخشی از تاریخ معماری اسلامی و فلسطین را نابود کرد، بلکه هویت فرهنگی و میراث انسانی این سرزمین را هدف گرفت و سرقت و تخریب آثار باستانی، یادآور خطرات واقعی تجاوز نظامی بر تاریخ و فرهنگ جوامع است.
انتهای پیام /ی.ح/26