آپارتاید هسته‌ای در قرن بیست ویکم؛ با اسرائیل تسامح و با ایران تحریم و فشار
تارنمای «میدل ایست مانیتور» در گزارشی با اذعان به وجود آپارتاید هسته‌ای در قرن ۲۱، بر حق ایران برای داشتن برنامه اتمی صلح‌آمیز صحه گذاشت و نوشت: درحالیکه غرب زرادخانه اسرائیل را نادیده می‌گیرد و حتی تل‌آویو از تمامی بازرسی‌ها مصون است، سهم ایران برای داشت چنین حق قانونی، تحریم و فشار است.
به گزارش خبرگزاری قدس (قدسنا)میدل ایست مانیتور در گزارشی با عنوان «آپارتاید هسته‌ای در قرن بیست و یکم؛ حق ایران برای دفاع از خود» نظم هسته‌ای بین المللی را ناعادلانه و متناقض دانسته و آورده است: در حالی که ۹ کشور چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده، هند، پاکستان، اسرائیل و کره شمالی زرادخانه‌های هسته‌ای خود را دارند، بیشتر کشورهای دیگر حق قانونی توسعه چنین قابلیت‌هایی را ندارند.
در این میان، پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) که در سال ۱۹۶۸ تصویب شد، این شکاف را رسمیت بخشید. این پیمان به پنج کشور هسته‌ای شناخته شده (P۵) اجازه می‌دهد تا سلاح‌های هسته‌ای خود را حفظ کنند و سایر امضاکنندگان را از دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای منع می‌کند.
براساس این تحلیل، چارچوب وضع شده، چیزی را نهادینه کرده که تنها می‌توان آن را «آپارتاید هسته‌ای» توصیف کرد؛ سلسله مراتب قدرت که در آن برخی کشورها امتیاز تسلیحات کشتار جمعی را دارند و برخی دیگر به دلیل دنبال کردن برنامه هسته‌ای با تحریم یا تهدید نظامی روبرو می شوند.
نویسنده، اعمال گزینشی هنجارهای عدم منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را به ویژه در خاورمیانه، مسبب بروز تنش، نارضایتی و بی‌ثباتی مداوم می داند.
جورج گالووی نماینده پیشین پارلمان بریتانیا و منتقد دیرینه سیاست خارجی غرب در همین زمینه گفت: «غرب در حوزه هسته‌ای یک استاندارد دوگانه را اعمال می‌کند؛ از یک سو اسرائیل با مصونیت از مجازات، زرادخانه‌های خود را دارد و در سوی دیگر، ایران برای کنار گذاشتن چنین حقی، با تهدید، تحریم و فشار روبرو است. این یک رسوایی اخلاقی و قانونی است».
حق ایران برای دفاع پیشگیرانه
براساس این گزارش، ایران که با تهدیدهای مکرر از سوی ایالات متحده، اسرائیل و قدرت‌های اروپایی روبرو است، از حق خود برای دفاع پیشگیرانه تحت قوانین بین‌المللی دفاع می‌کند. ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد نیز حق ذاتی یک ملت برای دفاع از خود در صورت وقوع حمله مسلحانه را به رسمیت می‌شناسد.
اما نابرابری جامعه بین الملل در اعمال قانون به ویژه با تهدید بازگشت تحریم‌های سازمان ملل تحت عنوان مکانیسم ماشه که قدرت‌های اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان در اوت ۲۰۲۵ (مرداد ۱۴۰۴) از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح کردند، بارزتر شد. ایران به نوبه خود این تحریم‌ها را از نظر قانونی ناقص توصیف کرده و خاطرنشان کرده است که ایالات متحده، که اسنپ‌بک را فعال کرده، دیگر عضو برجام نیست و چنین اقدامی غیرقانونی است.
پیشینه تاریخیِ پیدایش نابرابری هسته‌ای
میدل ایست مانیتور با یادآوری دوران جنگ سرد که در آن ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی و بعدها بریتانیا، فرانسه و چین وضعیت شناخته شده‌ای در حوزه تسلیحات اتمی بدست آوردند، خاطرنشان می کند: در حالیکه کشورهای یاد شده حق کاملی در داشتن و حفظ تسلیحات هسته ای بدست آورند، بقیه کشورها از این امر منع شدند.
به اعتقاد نویسنده این مطلب، پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) نابرابری را در بر می‌گیرد.
هانس بلیکس بازرس پیشین تسلیحات سازمان ملل در همین زمینه به میدل ایست مانیتور گفت: «چنانچه عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای به صورت گزینشی اعمال شود، نمی‌تواند معتبر باشد. سیستم کنونی این پیمان به گونه ای است که به قدرت پاداش می‌دهد و ضعیف را مجازات می‌کند.»
این تارنما، ایران را که از نظر تاریخی هدف تحریم‌ها و انزوای سیاسی قرار گرفته است، نمونه بارز این نابرابری می داند؛ کشوری که به دلیل دنبال کردن برنامه هسته‌ای با تحریم‌های گسترده و همه جانبه روبرو شده است.
زرادخانه هسته‌ای اسرائیل؛ استاندارد دوگانه منطقه‌ای
میدل ایست مانیتور در ادامه به وجود زرادخانه هسته ای رژیم صهیونیستی اشاره کرده است؛ اسرائیل یک زرادخانه هسته‌ای قابل توجه بین ۸۰ تا ۲۰۰ کلاهک در اختیار دارد، در حالی که هرگز NPT را امضا نکرده است. در این میان، سیاست ابهام هسته‌ای آن، حتی آن را از بررسی دقیق هم مصون داشته است. این وضعیت خود انگیزه‌ای برای ایران و سایر کشورهای منطقه ایجاد می‌کند تا برابری هسته‌ای را به عنوان یک ضرورت دفاعی در نظر بگیرند.
شلومو برام تحلیلگر نظامی سابق اسرائیل در همین زمینه به میدال ایست مانیتور گفت: «انحصار هسته‌ای اسرائیل، ایران را تحت فشار قرار می‌دهد تا به دنبال بازدارندگی باشد، اما جهان، ایران را به عنوان متجاوز به تصویر می‌کشد. این یک مورد کلاسیک از اجرای گزینشی قانون است.»
گالووی نیز با تاکید بر همین ریاکاری غرب در قبال رژیم صهیونیستی، تشریح می‌کند: «غرب می‌خواهد همزمان با محافظت از اسرائیل و نادیده گرفتن زرادخانه آن، به ایران درس بدهد. این قانونی نیست».
پیامدهای ژئوپلیتیکی آپارتاید هسته‌ای
در بخش دیگری از این تحلیل آمده است: آپارتاید هسته‌ای جاری، تکثر تسلیحات کشتار جمعی و بی‌ثباتی منطقه‌ای را تشویق می‌کند. اگر کشورها شاهد اعمال نابرابر قانون باشند، انگیزه فعالیت‌های مخفیانه هسته‌ای پیدا می‌کنند. این وضعیت به ویژه در خاورمیانه سبب بی اعتمادی به نهادهای بین‌المللی شده و بقای پیمان‌های تسلیحاتی را دشوار ساخته است.
فراخوانی برای عدالت هسته‌ای
نویسنده این گزارش، تنها راه برون رفت از بحران های آتی گسترش تسلیحات هسته‌ای را وجود نظام مبتنی بر عدالت می داند. به اعتقاد نگارنده، تنها راه برچیدن آپارتاید هسته‌ای آن است که جامعه بین الملل قانون منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را به طور مداوم و برابر اعمال کند. ضمن آنکه ذخایر، برنامه‌های نوسازی و دکترین‌ها باید افشا شوند تا تردیدها کاهش یابد و کشورهایی که به دنبال فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز هستند باید بتوانند بدون تحریم این کار را انجام دهند. مهمتر از همه قدرت‌های هسته‌ای باید با پیشرفت واقعی براساس ماده ششم NPT به سمت حذف تسلیحات اتمی بروند.
در پایان این تحلیل با ذکر این نکته که نبرد تهران با قدرت‌های بزرگ بر سر داشتن حق هسته ای نمونه بارزی از شکست‌های اخلاقی و قانونی نظم هسته‌ای کنونی است؛ آمده است: ایران، مانند هر کشور مستقلی، حق برخورداری از فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز و در صورت لزوم، دفاع پیشگیرانه در مواجهه با تهدیدات معتبر را دارد.
انتهای پیام /ی.ح/26