آشنایی با منطقه طولکرم فلسطین/ شهری تاریخی و مقاوم

به گزارش خبرگزاری قدس(قدسنا)، گروه تحلیل و تفسیر: فلسطین یک سرزمین تاریخی است و هر یک از شهرها و حتی روستاهای آن تاریخ خاص خود را دارند. هرچند سرزمین فلسطین در 1948 توسط صهیونیست ها اشغال شد و بیش از 750 هزار فلسطینی آواره شدند اما کسانی که ماندند و علی رغم همه خشونت ها و جنایات اشغالگران سرزمین خود را رها نکرده و امروز نسل همان فلسطینیان مقاومت را در کرانه باختری، قدس شریف و مناطق اشغالی 1948 و غزه شعله ور ساخته اند. در این فرصت با توجه به حوادث بامداد امروز پنجشنبه 29 اردیبهشت در دو روستای بلعا و کفر اللبد از توابع طولکرم، این شهر و منطقه تاریخی را به اختصار معرفی می کنیم.

  نام این شهر ابتدا ازکوه الکرم گرفته شده و تا قرن 18 به این اسم معروف بود اما بعد از آن به طولکرم تغییر یافت . این شهر در بخش شرقی نابلس و در وسط دشت ساحلی فلسطین و 15 کیلومتری ساحل دریا می باشد . این شهر از زمانهای قدیم محل اتراق کاروانهای تجاری بوده است.

شهر طولکرم با شهرهای نابلس ، جنین ، و قلقیلیه بوسیله جاده اصلی متصل است . دو خط راه آهن از این شهر عبور کرده یکی از آنها خط آهن امتداد خط شرقی سریع السیر است که در قاهره به پایان می رسد و دیگری شاخه ای از خط آهن حجاز می باشد که طولکرم را به دمشق وصل می کند . طولکرم در فاصله 27 کیلومتری نابلس می باشد .

ارتفاع شهر از سطح دریا 110 متر می باشد و مساحت عمرانی آن هم حدود 5000 دونم تخمین زده شده است . منطقه طولکرم دارای خاک حاصلخیز بوده و هوای آن باران زا می باشد و مساحت آن در گذشته 32000 دونم بوده که پس از اشغال سرزمینهای فلسطین بخش بزرگی از آن به دست یهودیان تصاحب شد و جز تپه های ناهموار چیزی باقی نماند اما علیرغم این مسائل ساکنان آن در بقیه زمینهای آن به کشت سبزیجات و زیتون و مرکبات وانواع گردو برروی تپه ها پرداختند .

بخش صنعتی شهر با داشتن سه کارخانه پارچه بافی علاوه برآن صنایع غذایی و.. از اهمیت خاصی برخوردار است . تجارت بعد از کشاورزی در مرتبه دوم اهمیت قرار دارد .

شهر طولکرم مرکز ایالت طولکرم است و شهرداری قلقیلیه و عنبتا تابع شهرداری آن می باشند  شورای شهر امور اداری و سازماندهی شهر را بر عهده دارد و بر کلیه خدمات عمومی      مانند آسفالت راهها و شبکه انتقال برق و آب نظارت می کند . جمعیت شهر در سال 1922 حدود 3327  نفر بوده که در سال 1945 به 8090  نفر رسیده است در سال 1967 پس از اشغال شهر مطابق آمار صهیونیستها حدود 15300 نفر بوده است که در سال 1987م  به اضافه ساکنان اردوگاه طولکرم  به 30100 نفر رسیده است . ساکنان اصلی شهر از افراد“بنو بهراء” قبیله “قضاعه“ بوده اند ، این قبیله یکی از قبایل عربی می باشد که قبل از اسلام در طولکرم سکنی گزیده اند. از منتسبین به این قبیله می توان مقداد ابن اسود یکی از اصحاب پیامبر بزرگوار اسلام را نام برد .

تعداد مدارس خصوصی و دولتی آن در سال تحصیلی 86/1987م شامل30 مدرسه خصوصی و دولتی و وکالتی (مدرسه نمایندگی سازمان ملل در فلسطین) که در میان این مدارس دانشسرای کشاورزی وکلینیکهای دولتی وخصوصی و کلینیک اختصاصی “الوکاله” هم بوده است . در این شهر تعداد زیادی از مؤسسات خیریه از جمله جمعیت هلال احمر و جمعیت اتحاد زنان عربی و جمعیت کودکان یتیم عربی و کمیته زکات که بیمارستان عظیمی را احداث نموده و بر تعدادی از درمانگاهها جهت کمک به خانواده های فقیر و یتیم و دانش آموزان نظارت می کند .

شهر قلقیلیه :

این شهر در 16 کیلومتری جنوب غربی طولکرم قرار دارد واز لحاظ اداری تابع آن است . و در روی خطوط آتش بس با رژیم صهیونیستی قرار دارد . یک جاده اصلی به طول 30کیلومتر این شهر را به نابلس وصل می کند . 11 روستا و خرابه تابع شهرداری قلقیلیه می باشده که بزرگترین آنها روستای “عزون“ است . این شهر با قرار گرفتن در دشت ساحلی از موقعیت جغرافیای مهمی برخوردار است که آن را متمایز ساخته و در گذشته محل عبور کاروانهای تجاری بوده و تقاطع های مهمی از جاده های اصلی آن را به شهرهای دیگر فلسطین مانند طولکرم ، نابلس، غزه، قدس، و الخلیل وصل نموده اند ، فاصله قلقیلیه تا قدس 75کیلومتر و تا دریای مدیترانه 14کیلومتر می باشد .     

ارتفاع آن از سطح دریا 90 متر می باشد و مساحت عمرانی شهر 2700 است که دارای شورای شهرمی باشد . این شهر کنعانی بوده که به “قالقالیا“ معروف بوده است و در زمان رومیها به اسم “کالیکیلیا“ شناخته می شد . مساحت زمینهای آن قبل از اشغال در سال 1948 حدود 27900 بوده که به دنبال آن بیشتر زمینهای کشاورزی آن به ویژه أراضی دشت ساحلی بجز7دونم باغ پرتقال و انگور و 3هزار دونم از أراضی منطقه کوهستانی “جرداء“ را به اشغال خود در آوردند .

 دشمن در سال 1948م چندین شهرک را در زمینهای این شهر( اشغال شده) دایر نمود از جمله این شهرکها شهرک “إیال“ و “نیفی یمین“ می باشند . بیشتر ساکنان قلقیلیه به کشاورزی مشغولند و بیشتر به کشت حبوبات (که از راه باران به عمل می آید)،انواع گردو و سبزیجات می پردازند به نحوی که سبزیجات دیمی آن در مناطق شرقی و سبزیجات آبی در مناطق غربی و شمال غربی به عمل می آید . از دیگر مشاغل ساکنان این شهر دامداری است .

مهمترین تولیدات صنعتی آن مواد غذایی ، روغن زیتون ، صابون ، شیشه وفرآورده های شیری می باشد . جمعیت روستا در سال 1922 حدود 2803 نفر بوده که در سال 1945 به 5850 نفر رسیده و در سال 1967 پس از اشغال حدود 8900 نفر و در سال 1987 به 19000 نفر افزایش یافته است .

در قلقیلیه 8 مدرسه و یک دانشسرای حقوق و دو مسجد و یک مرکز پزشکی و خدمات عمومی مانند آبرسانی که به بیشتر خانه ها رسیده و شبکه برق رسانی وجود دارد . این شهر دارای شورای شهر است که در سال 1965 با ایجاد خدمات عمومی شکل گرفت و همچنین مرکز شهرستان قلقیلیه می باشد .

در این شهر تعداد زیادی از مؤسسات خیریه و باشگاهها برای جوانان و شرکتهای تعاونی وجود دارد . مؤسسات خیریه آن بر مرکز سرپرستی و نگهداری دختران و مدرسه استثنایی و کودکستان و مرکز نهضت سواد آموزی نظارت دارد . در این شهر همچنین کمیته زکات وجود دارد که کار آن تأمین مخارج خانواده های فقیر و یتیم و نظارت بر مراکز متعدد حفظ قرآن کریم می باشد . 

 در سال 1956 یک گردان از نیروهای صهیونیستی به آن هجوم بردند و أهالی شهر نیز به مقابله با این یورش برخواستند که در نتیجه آن 70 نفر از ساکنان شهر و روستاهای اطراف آن به شهادت رسیدند .

بخش دیر غصون

این شهر در جنگلی مملو از درختان زیتون و گردو ، بادام و فندق در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 8 کیلومتری آن واقع شده است که جاده محلی آسفالته آن را به جاده اصلی وصل می کند . وجه تسمیه این شهر از دیر مسیحیان گرفته شده که در زمان رومیها در مکان شهر قرار داشت و اسم فرزند پادشاه رومیها “غصون“ می باشد که به همین خاطر اسم آن دیر غصون شده است . این شهر 200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد مساحت عمرانی روستاهای آن 1300دونم و مساحت زمینهای آن 6000 دونم است که بخش بزرگی از زمینهای آن را مرکبات و زیتون پوشانده است . زمینهای جلگه ای آن با حاصلخیزی و فراوانی آبی که دارد از جاههای دیگر باز شناخته می شود ،که سبزیجات در طول چهار فصل به صورت گلخانه ای  و خیار و گوجه و فلفل و بادمجان و غیره در آن کشت می شود .

جمعیت شهر در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 1410 ، 2860 ، 3700 ، 5300 نفر بوده است که شامل ساکنان دهات کوچک و کپرنشینان مجاور آن نیز می شود .

در دیر غصبون مدارس دوره های مختلف تحصیلی وجود دارد که یک مدرسه ابتدائی در آن مختص بیگانگان می باشد که با توان مالی خود آنان ساخته شده و دارای خدمات عمومی مانند پزشکی و همچنین یک درمانگاه مجهز و مرکز نگهداری مادران و کودکان بی سرپرست می باشد .

بخش قفین :

در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 22 کیلومتری آن می باشد . معنای کلمه “قفین“ سنگ و به زبان آرامی صخره است که جاده محلی آسفالته با طول 8./1 آن را به “رطعه“ و “زبده“ در شمال و از جنوب به “نزله عیسی“ و “نزله شرقی“ و از شرق به افراسین از غرب به خطوط آتش بس در منطقه وسیعی از دشت ساحلی ودریای مدیترانه محدود می شود . از شمال غربی به دره “خله صالح” می پیوندد . ارتفاع آن از سطح دریا 130 متر است مساحت عمرانی روستای آن 440 دونم و مساحت زمینهای آن حدود 23800 دونم می باشد . این شهر بیشتر زمینهای خود را به دنبال قرار داد صلح “رودس“ در سال 1949 از دست داد . در زمینهای آن حبوبات و سبزیجات و درختان میوه کشت می شود . درختان زیتون بیشترین مساحت را در میان درختان میوه ای  به خود اختصاص داده است و از تمامی اطراف به جز طرف شرقی بخش قفین را احاطه کرده است .

تعداد ساکنان روستا در سالهای1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 721 ، 1570 ، 2500 ، 4300 نفر بوده اند. ساکنان این روستا در اصل از اهالی بئر السبع و روستاهای عاروره و یالو در الخلیل بوده اند .

 این روستا دارای مدارسی برای کلیه مقاطع تحصیلی و مجلس روستای ونیز یک درمانگاه عمومی می باشد .

بخش عنبتا

در شرق شهر طولکرم و در فاصله 20 کیلومتری آن وبر سر جاده اصلی نابلس ـ طولکرم قرار دارد که این جاده روستا را به دو بخش تقسیم کرده و از میان آن می گذرد . این روستا تابع ایالت طولکرم است و شش روستا تابع این بخش می باشند که عبارتند از بلعا ، رامین ، سفارین‌ ،‌ کفر رمان ، کفر اللبد ، بیت لید .

مساحت عمرانی روستا 1300 دونم می باشد که از طرف شرق به روستای رامین و بزاریا و از شمال به کفر رمان و بلعا و از جنوب به کفر اللبد و از غرب به اکتابا و ذنابه محدود می گردد . بیشتر زمینهای آن زیر کشت زیتون و انواع گردو و انجیر و درختان جنگلی رفته است .

منابع آبی آن فراوان است به نحوی که دارای 5 حلقه چاه عمیق می باشد که سه حلقه آن در مالکیت شهرداری عنبتا است و دو چاه دیگر به آبیاری زمینهای بایر اختصاص یافته است دراین روستا آب آشامیدنی نیز به فراوانی یافت می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 1606 ، 3120 ، 3400 ،5700 نفر بوده است .

عنبتا دارای مدارس دوره های مختلف تحصیلی و جمعیت خیریه زنان (که بر نگهداری کودکان نظارت می کند و مرکز تنظیم خانواده و آموزش خیاطی می باشد) و کمیته فعال زکات (که دارای درمانگاه پزشکی است و تعداد زیادی از خانواده های فقیر و یتیم را اداره می کند و شاعر فلسطینی “عبد الرحیم محمود“ منسوب به این کمیته می باشد) است .

بخش “بلعا“

در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 9 کیلومتری آن قرار دارد که جاده محلی وآسفالته ای  آن را به شهر طولکرم وصل می نماید و راههای فرعی هموار و خاکی آن را به روستاهای مجاور وصل می کند . از لحاظ اداری تابع شهرداری عنتبا می باشد و بر روی بخش ناهموار زمین در پایه ارتفاعات نابلس واقع شده به نحوی که زمین در آنجا تدریجاُ از شمال به جنوب شیب می یابد . ارتفاع آن از سطح دریا 400 متر و مساحت عمرانی روستا 840 دونم و مساحت زمینهای آن حدود 21200 دونم می باشد که در آن درختان زیتون و هلو ، انجیر ، خرما و همچنین حبوبات کشت می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 1259 ، 2220 ، 3400 ، 3800 نفر بوده است ساکنان آن در اصل از روستاهای دیر غصون ، جیت ، بربره می باشند .

دارای مدارسی در کلیه مقاطع تحصیلی و درمانگاه عمومی پزشکی و مرکز نگهداری مادران و کودکان ، خدمات مخابراتی و پستی ، و جمعیت خیریه “بلعا“ (که درسال 1965 تأسیس شد و بر کودکستان نظارت می کند) و کمیته زکات (جهت کمک به خانواده های فقیر و یتیم) وجود دارد .

دهستان علار

در فلسطین سه مکان جمعیتی وجود دارد که اسم آنها “علار“ می باشد که عبارتند از 1ـ علار طولکرم 2ـ علار قدس 3ـ سومین علار روستای در فلسطین اشغالی 1948 می باشد که ساکنان آن بیرون رانده شده و روستا ویران و شهرک “مطاع“ در آن احداث گردیده است .

دهستان علار طولکرم در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 30 کیلومتری آن می باشد و در وسط دو دهستان “عتیل“ و “کفر راعی“ قرار دارد . این دهستان از شمال به روستای صیدا ، از غرب به عتیل و نزله غربی و مرکزی ، از شرق به کفر راعی محدود می شود و در روی قطعه زمین پلکانی شکل که کوهپایه های غربی نابلس را تشکیل می دهد قرار دارد و رودخانه سلطان در بخش شرقی آن جریان دارد . ارتفاع آن از سطح دریا 200 متر و مساحت عمرانی آن 910 و مساحت زمینهای آن 14 می باشد که در آن حبوبات ، بعضی از انواع سبزیجات ، درختان میوه ای کشت می شود که دراین میان درختان زیتون بیشترین مساحت را اشغال کرده و دهستان را از هر طرف احاطه کرده است .

جمعیت دهستان در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 835 ، 1450 ، 2300 ، 3600 نفر بوده است.

علار شامل مجلس روستای است که امور مربوط به خدمات عمومی مانند آب و برق را اداره می کند . و همچنین دارای مسجد جامع و 4 مدرسه ابتدای و راهنمای دخترانه و پسرانه ، درمانگاه عمومی پزشکی ، مرکز نگهداری مادران و کودکان ، جمعیت خیریه علار (که در سال 1981 تأسیس شد و بر کودکستان ، نهضت سواد آموزی ، خانه بهداشت ، مرکز آموزشی خیاطی و بافندگی نظارت می کند) می باشد .

دهستان بیت لید

این روستا در جنوب شرقی شهر طولکرم و در فاصله 18 کیلومتری آن واقع است که راههای محلی آن را به روستاهای اطراف مانند روستای سفارین و شوفه و به جاده اصلی نابلس ـ طولکرم در نزدیکی روستای رامین وصل می کند . از لحاظ اداری تابع بخش عنبتا (که تابع ایالت طولکرم است) می باشد در روی تپه پایینی کوههای نابلس قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 400 متر است . روستا شکلی دایره ای دارد که خیابانهای باریک آن در مرکز دهستان از هم می گذرند و چیزی نمانده که ساختمانهای بیت لید و سفارین با هم ادغام شوند . مساحت عمرانی آن حدود 1000 دونم و مساحت زمینهای آن 17600 دونم می باشد که به کشت انواع محصولات کشاورزی مانند حبوبات و درختان ثمردار مانند زیتون ، بادام و انجیر اختصاص دارد درختان زیتون در زمینهای ممتد میان بیت لید و سفارین متمرکز هستند . درختان زیتون ، آلو و انگور در بالای قله کوه رأس صعیدی رشد پیدا می کند .

در این دهستان مجلس روستای وجود دارد و برق کشی شده و محلات تجاری در هردوقسمت غربی و شرقی موجود است . یک مسجد و سه مدرسه دخترانه و پسرانه برای تمامی مراحل تحصیلی در آن یافت می شود .

روستا ی عزون :

این روستا در مابین شهر قلقیلیه و در فاصله 9 کیلومتری آن از ناحیه غربی و شهر نابلس در مسافت 21 کیلومتری آن و در 22 کیلومتری شمال طولکرم قرار دارد . این دهستان از لحاظ اداری تابع دهستان قلقیلیه می باشد که جاده اصلی نابلس ـ قلقیلیه از آن می گذرد . این روستا پس از نبرد حطین تأسیس شد و أهالی آن از منطقه الخلیل و روستای سموع ظاهری و دهستان “یطا“ به آنجا آمده بودند . 290 متر از دریا ارتفاع دارد و مساحت زمینهای عمرانی روستا 1400دونم می باشد .شغل بیشتر ساکنان آن کشاورزی است . 

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ‌ 1987 به ترتیب حدود 700 ، 1190 ، 2100 ، 3200 نفر بوده است که ساکنان خرابه های عسله و نبی إلیاس هم جزء آنها می باشند .

در سال 1987م در دبیرستان این روستا در رشته های تجربی و ادبیات 400 دانش آموز و در دبیرستان دخترانه عزون در رشته ادبیات هم 250 دانش آموز دختر مشغول به تحصیل بودند .    این روستا همچنین دارای مدرسه ابتدائی می باشد .

جمعیت خیریه “عزون“ در سال 1978م در آن تأسیس شد و بر مهد کودک و کارگاه خیاطی نظارت دارد . در این روستا دو ماشین روغن کشی زیتون (که به تازگی احداث شده) و دو کارخانه آجر و سنگ بری وجود دارد . این روستا دارای دو مسجد به نامهای مسجد عزون و ابن قیم می باشد و مقام حضرت الیاس نیز در این روستا قرار دارد .

مساحت روستا حدود 23500 دونم می باشد که 7500 دونم آن به زیر کشت درختان جنگلی رفته و 1600 دونم نیز به کشت درختان زیتون اختصاص یافته است .

نیروهای اشغالگر حدود 500 دونم از زمینهای آن را اشغال کرده و شهرک “ألفی منشیه“ را در آن ساخته اند آنان همچنین 300 دونم از زمینهای آن را در منطقه ای دیگر تصاحب کرده و شهرک “رعنانه“ را در آن احداث نموده اند . این روستا دارای یک کلینیک درمانی و مرکز نگهداری مادران و کودکان بی سرپرست است .

روستا ی حبله :

در 35 کیلومتری جنوب شرقی طولکرم و در فاصله 5 کیلومتری شهر قلقیلیه قرار دارد که از لحاظ اداری تابع آن می باشد . این روستا با 80 متر ارتفاع از سطح دریا در میان قلیقلیه و خرابه خریش واقع شده است . مساحت عمرانی روستا حدود 810 دونم و مساحت زمینهای آن جمعاً 10900 دونم می باشد .

محصولات کشاورزی روستا عبارتند از : هندوانه ، سبزیجات ، حبوبات ، زیتون ، پرتقال ، موز .

این روستا همچنین دارای شورای محلی بوده و أراضی قلقیلیه ، غزون ، کفر ثلث و جلجلولیا زمینهای آن را احاطه کرده است .

ساکنان روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 271 ، 580 ، 1100 ، 2700 نفر بوده اند . این روستا دارای مدارس برای تمامی مراحل تحصیلی و بعضی خدمات عمومی مانند کلنیک و مرکز نگهداری کودکان و مادران می باشد .

آثار تاریخی روستا عبارتند از : قبرستانها ، غارها ، آب انبارهای قدیمی و غیره

بخش شویکه :

در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 5/2 کیلومتری آن واقع شده است که از لحاظ اداری تابع طولکرم است . این روستا در جاده اصلی طولکرم ـ‌ نابلس ـ حیفا واقع شده است . در بخش غربی روستا راههای محلی آسفالته آن را به روستاهای دیر غصون در شمال شرقی و حارثیه در شمال وصل می کند . این روستا بر روی زمینی وسیع از دشت ساحلی مرکزی واقع شده که زمینهای آن از شرق به غرب شیب می یابد در بخش شمالی روستا رودخانه شام جریان دارد .

جاده اصلی که به طرف غرب امتداد دارد از وسط دهستان می گذرد .

مساحت عمرانی روستا 500 دونم می باشد که صهیونیستها بیشتر زمینهای آن را غصب نموده اند و برای اهالی آن جز مساحت اندکی چیزی باقی نگذاشته اند که آن هم به خاطر قرار گرفتن این زمینها بر روی خط صلح می باشد .

در زمینهای روستا حبوبات ، باقلا ، سبزیجات و درختان میوه بویژه درختان زیتون کشت می شود . شایان ذکر است که بیشتر مساحت زمینهای روستا به کشت زیتون اختصاص یافته است .کشاورزی در این دهستان بستگی به آب باران دارد و از آب بعضی از چاهها باغهای مرکبات و سبزیجات آبیاری می شود .

تعداد ساکنان روستا در سالهای 1922ـ‌ 1945‌ به ترتیب حدود 1568 ، 2370 نفر بوده است که بر اساس سرشماری اردن در سال 1961 حدود 3099 نفر بوده است . که در سال 1982 با اندکی کاهش به 2400 نفر رسیده است .

دهستان شویکه دارای شورای محلی بوده که بر امور کلی روستا نظارت می کند . این دهستان همچنین دارای سه مدرسه دخترانه و پسرانه برای دوره های تحصیلی ابتدای و راهنمای می باشد که دانش آموزان تحصیلات خود را در شهر طولکرم به اتمام می رسانند . در شویکه جمعیت خیریه ای وجود دارد که در سال 1981 تاسیس شده و بر مهد کودک نظارت می کند .

روستا ی عتیل :

این دهستان در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 12 کیلومتری آن در میان دو روستای زواتا و دیر غصون واقع شده است . این روستا در فاصله 3 کیلومتری جاده اصلی نابلس ـ طولکرم قرار دارد که در شمال نزله غربی و مرکزی و در غرب خطوط صلح سال 1948 و در شرق دو روستای صیدا و علار و از ناحیه جنوب جاروشیه ، دیر غصون آن را احاطه کرده اند .

این روستا در زمین وسیع و گسترده دشت ساحلی مرکزی احداث شده که رودخانه “حسین ”در فاصله یک کیلومتری آن می گذرد . ارتفاع آن از سطح دریا 100 متر می باشد . مساحت عمرانی روستا 2200 دونم و مساحت زمینهای آن جمعاُ 7300 دونم است که حبوبات ، باقلا ، سبزیجات و درختان میوه در آن کشت می شود. آب روستا از طریق باران ، چشمه ها و چاهها تامین می شود .

ساکنان روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ  به ترتیب حدود 1656 ، 2650 نفر بوده است .

در روستا یک مسجد جامع و 4 مدرسه دخترانه و پسرانه برای تمامی مراحل تحصیلی ، جمعیت خیریه عتیل (که بر مهد کودک نظارت می کند) ، مرکز آموزش خیاطی ، کلینیک درمانی و کمیته زکات برای کمک به نیازمندان و فقراء و جویندگان علم وجود دارد .

در روستا همچنین تعدادی آثار تاریخی از جمله قبرهای قدیمی و خرابه شیخ عتیلی که قدمت آن به 700 سال قبل باز می گردد ، وجود دارد .

روستا ی ذنابه :

این روستا در شرق طولکرم و در فاصله 2 کیلومتری آن می باشد که هم اکنون به عنوان یکی از نواحی طولکرم است . این روستا از لحاظ اداری تابع ایالت طولکرم می باشد و ارتفاع آن از سطح دریا 150 م ، مساحت زمینهای عمرانی آن حدود 1200 دونم و مساحت زمینهای آن جمعاً 5600 دونم می باشد . ذنابه را اراضی طولکرم ، کفر اللبد ،‌ شوفا ، عتبتا احاطه کرده است . در سال 1265م ظاهراً بیبرس آن را به دو امیر سیف الدین محق و ملک مظفر والی سنجار اعطاء کرد .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 695 ،‌ 740 ، 1300 ، 2300 نفر بوده است . اهالی این روستا در اصل از ساکنان روستای شوفه بوده اند . آبهای روستا از راه باران و چاههای آرتوزانی تامین می شود .

اهالی روستا از خدمات آبرسانی و برق شهر طولکرم استفاده می کنند . ارتباطات روستا به خاطر قرار گرفتن در جاده اصلی و نزدیکی با شهر طولکرم آسان است . دیوار بزرگی روستا را احاطه کرده است . این دیوار به کمک ظاهر عمر به خاطر قرابت سببی با آل برقاوی ساخته شده که قصری در آن ایجاد شد که تاکنون بقایای آن مانده است .

روستا ی کفر ثلث :

مردم بر این باورند که این روستا بر روی بقعه ای به نام “بعل شلیشه“ (به معنای بعل سوم در زبان کنعانی) بنا نهاده شده است . این روستا در جنوب طولکرم و در جاده اصلی طولکرم ـ اللبن و جنوب شرقی شهر قلقیلیه و در میان دو روستای عزون و سنیریه قرار دارد .

ارتفاع آن از سطح دریا 270 متر می باشد مساحت عمرانی 540 هکتار و مساحت کلی اراضی آن حدود 24900 هزار هکتار است که یهود بر بخشی از آن سیطره یافته است . اراضی روستاهای دیر استیا ، بدیا ، سنیریه ، غرون ، زمینهای این روستا را احاطه کرده است . در زمینهای روستا حبوبات ، باقلا و انواع میوه جات و درختان زیتون کشت می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 643 ، 1290 ، 2200 ، 3800 نفر بوده است . اهالی کفر ثلث در اصل ، ساکنان طفیله (از توابع شرق اردن) و شعفاط و بیت لید می باشند .

کفر ثلث دارای مدارس برای مقاطع تحصیلی ، کلینیک درمانی ، مرکز نگهداری مادران و بچه های بی سرپرست ، یک مسجد و تعدادی آثار باستانی است .

روستا ی زیتا :

این روستا در شمال شهر طولکرم و در فاصله 10 کیلومتری آن بر روی خطوط صلح قرار دارد . زیتا با ارتفاع 100 متر از سطح دریا در روی تپه ای (با ارتفاع اندک) واقع شده است . روستا شکلی دایره مانند دارد که مساحت عمرانی آن 900 هزار هکتار است . شورای محلی روستا بر خدمات عمومی روستا نظارت می کند . تاریخ این روستا به عصر روم برمی گردد و به اسم یکی از امپراطوران روم نامگذاری شده است .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 1087 ،‌ 1780 ، 1100 ، 2200 نفر بوده است . در بیرون این روستا حدود 4000 هزار غریبه زندگی می کنند .

در این روستا مدرسه برای مقاطع مختلف تحصیلی ، کلنیک عمومی ، شبکه آب رسانی و برق ، کمیته زکات (برای کمک به نیازمندان ، یتیمان و جویندگان علم) وجود دارد .

روستا ی باقه شر قی :

این روستا در نزدیک باقه غربی و شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 18 کیلومتری آن قرار گرفته که ارتفاع آن از سطح دریا 100 متر می باشد . مساحت عمرانی روستا 560 دونم است که ظاهر بیبرس آن را کاملاً به امیر علاء الدین صالحی اعطاء کرد .

از دیر زمان بعضی از ساکنان صیرا و جت و دیر عصون به باقه شرقی کوچ کرده و آن را آباد ساختند . مساحت زمینهای آن حدود 4000 دونم می باشد که اراضی روستاهای فراسین ، نزله عیسی و نزله ابو نار آن را احاطه کرده اند . در زمینهای این روستا حبوبات ، سبزیجات ، به اضافه درختان میوه مانند زیتون و مرکبات کشت می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945 به ترتیب حدود 269 ، 680 نفر بوده که در سال 1967 پس از اشغال بر اساس سرشماری صهیونیستها حدود 1200 نفر بوده و در سال 1987م به 2100 نفر رسیده است .

این روستا دارای یک مسجد جامع و شورای محلی و مدرسه برای مقاطع مختلف تحصیلی ، کلینیک عمومی ، خدمات پستی و تلفن می باشد .

روستا ی کفر اللبد :

این روستا در شرق شهر طولکرم و در فاصله 9 کیلومتری آن قرار دارد که از لحاظ اداری تابع عنبتا (این روستا در جنوب کفر اللبد واقع شده) ، و در فاصله 11 کیلومتری آن می باشد . کفر اللبد در مسیر جاده اصلی نابلس ـ طولکرم و در ارتفاع 300 متری سطح دریا قرار دارد . مساحت عمرانی روستا 630 دونم ، و مساحت کلی زمینهای آن حدود 14800 دونم است . امور اداری و خدماتی روستا تحت نظارت شورای محلی روستا می باشد  . روستاهای رامین ، عنتبا ، بیت لید‌ ،‌ سفارین ، شوفه و‌ ذنابه کفر اللید را احاطه کرده اند .

زمینهای آن حبوبات ، باقلا و درختان میوه بخصوص زیتون اختصاص دارد . جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ‌ 1987 به ترتیب حدود 540 ، 940 ، 1300 ، 2100 نفر بوده است .

در این روستا مدرسه برای مقاطع مختلف تحصیلی ، کلینیک عمومی و مرکزی برای نگهداری مادران و کورکان بی سرپرست وجود دارد .

نیروهای اشغالگر بخشی از زمینهای روستا را اشغال کرده و در سال 1981 شهرک “عیتاف“ را که روستای تعاونی است به مساحت 1800 دونم ، در آن احداث کرده اندکه هم اکنون 180 شهرک نشین در آن زندگی می کنند .

 روستا ی فرعون :

این روستا در جنوب شهر طولکرم و در فاصله 2 کیلومتری آن می باشد ارتفاع آن از سطح دریا 130 متر بوده و در روی تپه ای مرتفع در میان کوههای طولکرم قرار دارد . مساحت زمینهای آن حدود 8800 دونم است که به وسیله روستاهای ارتاح ، قلنسوه ، الراس ، شوفه ، طیبه و طولکرم احاطه شده است . راه محلی آسفالته روستا را به جاده اصلی نابلس ـ طولکرم وصل می کند .

محصولات کشاورزی روستا عبارتند از : حبوبات ، زیتون و بعضی از انواع مرکبات

 روستا شامل شورای محلی می باشد که امور اداری آن را انجام می دهد.آب روستا از طریق چاهی که به خانه ها لوله کشی شده تامین می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 341 ، 710 ، 440 ، 1800 نفر بوده است .

روستای فرعون دارای یک مسجد و دو مدرسه و کلینیک عمومی و مرکزی برای نگهداری مادران و کودکان بی سرپرست می باشد . در جنوب شرقی روستای فرعون بقعه ای به اسم خرابه “نصف جبیل“ وجود دارد که ظاهر بیبرس آن را در سال 1265م میان دو فرمانده از فرماندهان خود تقسیم کرد .

روستا ی جیوس :

فرنگی ها این روستا را احداث نموده و آن را لارجیوس نام نهادند که بعداً به جیوس تغییر یافت . روستای جیوس در جنوب شهر طولکرم و در فاصله 20 کیلومتری آن و در شرق شهر قلقیلیه واقع شده که تابع شهرداری آن می باشد . ارتفاع این روستا از سطح دریا 320 متر بوده که در مسیر جاده اصلی طولکرم ـ اللبن و 4 کیلومتری جاده اصلی نابلس ـ قلقیلیه قرار دارد .

روستا دارای شورای محلی می باشد و مساحت عمرانی زمینهای آن حدود 770 دونم و مساحت کلی زمینهای آن 12600 دونم است که روستاهای صیدا ، کفر جمال ، فلامه ، قلقیلیه و عزون آن را احاطه کرده اند .

در زمینهای روستا درختان ثمر بخش مانند زیتون ، مرکبات و بخصوص پرتقال کشت می شود . کشاورزی در این روستا بستگی به آب باران دارد .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945 به ترتیب 433 ، 830 نفر و در سال 1967 به دنبال اشغال 1200 نفر و در سال 1987 به 1700 نفر رسیده است . ساکنان این روستا در اصل از روستای “بیتا“ (از توابع نابلس) و روستای مجدل صادق بوده اند . لازم به ذکر است که اصلیت بعضی از خانواده ها در آن “حجازی“ است . این روستا زمینهای در دشت ساحلی دارد که “جنگل جیوس“ نام دارد .

در جیوس مدارس برای مقاطع مختلف تحصیلی وجود دارد و دارای جمعیت خیریه نیز می باشد که در سال 1981 تاسیس ، و بر مهد کودک و مرکز جوانان نظارت می کند .

روستا ی صیدا :

این روستا در شمال شرقی شهر طولکرم و در فاصله 20 کیلومتری آن در بخش شمال شرقی روستای علار واقع شده که مقریزی آن را به نام سیدا ذکر کرده است . ظاهر بیبرس این روستا را به حسام الدین بن اطلس خان اعطاء کرد . ارتفاع این روستا از سطح دریا 340 متر می باشد که راه آسفالته محلی آن را به روستاهای مجاور مانند کفر راعی ، رامه ، عراق نطاق وصل می کند . مساحت عمرانی روستا حدود 300 دونم و مساحت زمینهای آن 5100 دونم است که روستاهای کفر راعی ، علار ،‌ نزله شرقی و غربی زمینهای آن را احاطه کرده اند . در زمینهای صیدا درختان ثمر بخش مانند زیتون کشت می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ‌1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 252 ، 450 ، 969 ، 1500 نفر بوده است .

در صیدا مدرسه ابتدایی و راهنمایی برای پسران و مدرسه ابتدایی برای دختران وجود دارد و دانش آموزان تحصیلات خود را در کفر راعی تکمیل می کنند . این روستا همچنین دارای کلینیک عمومی و مرکز نگهداری ماداران و کودکان می باشد .

روستا ی کفر جمال :

این روستا در جنوب شهر طولکرم و در فاصله 15 کیلومتری آن واقع شده که از لحاظ اداری تابع بخش قباطیه از توابع ایالت طولکرم می باشد . کفر جمال در مسیر جاده اصلی طولکرم ـ اللبن و در فاصله 5 کیلومتری شمالی جاده اصلی نابلس ـ قلقیلیه قرار گرفته است . ارتفاع آن از سطح دریا 200 متر و مساحت عمرانی آن در حدود 480 هزار هکتار و مساحت کلی زمینهای آن 14900 دونم می باشد . روستاهای کفر زیباد ، کفر صور ، فلامه ، جیوس ، قلقیلیه ، این روستا را احاطه کرده اند .

در زمینهای روستا درختان ثمر بخش مانند درخت زیتون و انواع میوه کشت می شود ساکنان این روستا به دامداری نیز مشغولند .

جمعیت روستا درسالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 296 ، 1290 ، 765 ، 1400 نفر بوده اند . آب کشاورزی و آشامیدنی روستا از راه باران و چاههای ساخته شده تامین می شود .

کفر جمال دارای مدرسه برای مقاطع مختلف تحصیلی و خدمات عمومی مانند کلینیک عمومی ، مرکز نگهداری کودکان و مادران بی سرپرست ، خدمات پستی و مخابراتی
می باشد .

روستا ی شوفه :

این روستا در جنوب شرقی طولکرم و در فاصله 8 کیلومتری آن قرار دارد که از لحاظ اداری تابع شهرداری طولکرم می باشد . جاده آسفالته محلی روستا را به جاده اصلی نابلس ـ طولکرم وصل می کند ارتفاع روستا از سطح دریا حدود 300 متر و مساحت عمرانی روستا در حدود 360 دونم و مساحت زمینهای آن 11700 دونم می باشد . روستاهای کفر اللبد در شمال ، سفارین و بیت لید در شرق ، کفر صور و الرأس در جنوب ، فرعون و ذنابه و طولکرم در غرب این روستا را احاطه کرده اند .

محصولات کشاورزی روستا عبارتند از حبوبات ، باقلا ، ماش  به اضافه سبزیجات ، میوه مانند مرکبات

کشاورزی روستا بستگی به آب بارانی دارد و آب آشامیدنی آن از طریق چشمه های که در 3 کیلومتری روستا می باشد ، تامین می شود .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 207 ، 370 ، 482 ، 1100 نفر بوده است . این روستا دارای مدرسه دولتی ابتدایی و راهنمایی می باشد .

روستا ی إرتاح :

در جنوب شهر طولکرم و در فاصله 2 کیلومتری آن قرار دارد که از لحاظ اداری تابع شهرداری طولکرم می باشد . طولکرم از شمال ، طیبه در جنوب ، روستای فرعون منطقه کفریات از شرق و طولکرم و قلنسوه از غرب آن را احاطه کرده اند . روستای إرتاح بر روی تپه مرتفعی واقع شده که زمینهای کشاورزی آن در بخش غربی قرار دارد . دلیل نامگذاری روستا به این اسم را استراحت حضرت یعقوب در خلال رفت و آمدش به شام در آن ذکر کرده اند که وجود مقبره حضرت یعقوب در روستا به وجه تسمیه آن به این خاطر قوت
می بخشد .

این روستا هم اکنون یکی از نواحی طولکرم به شمار می رود که در زمینهای آن مرکبات ، درخت گردو و بادام و محصولات تابستانی ماتند بامیه و زرد آلو و زیتون (که مساحت وسیعی را پوشانده) کشت می شود .

در روستا دو کارخانه آجرپزی وجود دارد . جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945 به ترتیب حدود 590 ، 1060 نفر بوده و در سال 1961 براساس سرشماری رسمی اردن 1261 نفر بوده است . دانش آموزان روستا تحصیلات خود را در مدارس طولکرم ادامه می دهند . آب روستا از شبکه آبرسانی شهرداری طولکرم تامین می شود و در آن چاههای آرتزین و شبکه برق رسانی وجود دارد . روستای إرتاح دارای یک مسجد و آثار دینی قدیمی مانند مقام حضرت یعقوب نیز می باشد و به طور کلی از لحاظ خدمات پزشکی و بهداشتی وابسته به شهر طولکرم می باشد .

روستا ی رامین :

این روستا در وسط نابلس و طولکرم و در فاصله 2 کیلومتری جاده اصلی و 12 کیلومتری نابلس و 15 کیلومتری طولکرم قرار دارد که از لحاظ اداری تابع بخش عنبتا می باشد .  این روستا بر بالای قله کوهی واقع شده که مجموعه ای از روستاها و سلسله ارتفاعاتی آن را احاطه کرده اند . این روستا به دلیل قرار گرفتن در بالای کوههای مرتفع در زبان سامی قدیم به این اسم یعنی رام (به معنای مکان مرتفع) نامگذاری شده است . درباره وجه تسمیه روستا روایت دیگری وجود دارد که آن را به والی “رابن“ منتسب می داند ، طبق این روایت ایشان در این روستا دارای مقامی بوده که پس از تحریف اسم قبلی روستا به رامین معروف گشته است . 

روستای رامین از شمال به بزاریا ، از جنوب به دو روستای لید و سفارین ، از غرب به عنبتا و کفر اللبد و از شرق به روستاهای سبسطیه ، التجاره و مهن الحره محدود می شود . جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 320‌ ، 630 ، 818 ، 968 نفر بوده است .

در رامین مدارس برای مقاطع مختلف تحصیلی ، کلینیک عمومی ، مرکز نگهداری أیتام ، شبکه برق رسانی وجود دارد و اکثر جاده های روستا آسفالته و به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده اصلی وسایل ارتباطی زیادی دارد .

روستا ی کفر عبوش :

این روستا در جنوب شرقی طولکرم و درفاصله 18 کیلومتری آن با ارتفاع 320 متر از سطح دریا قرار دارد که از لحاظ اداری تابع شهرداری قلقیلیه است . مساحت عمرانی روستا 300 دونم و مساحت کلی زمینهای آن 4900 دونم می باشد ، که از اطراف بوسیله روستاهای کوبر ، کفر زیباد ، باقه الحطب و حجه احاطه شده است . امور روستا توسط کدخدای آن اداره می شود . زیتون و انواع میوه محصولات باغی روستا بوده کشاورزی آن به آب باران بستگی
دارد .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ‌ 1987 به ترتیب حدود 263 ، 480 ، 581 ، 896 نفر بوده است . ساکنان روستا در اصل از اهالی روستای مجدل (در همسایگی رأس عامر و نزدیکی روستای طیبه) هستند که بعضی از خانواده های آن هم مصری می باشند .

کفر عبوش تنها دارای مدرسه ابتدایی می باشد که دانش آموزان آن تحصیلات خود را در کفر زیباد و روستای فندقومیه به اتمام می رسانند این روستا از هرگونه خدمات عمومی محروم می باشد . تعدادی از خرابه های باستانی مانند جقا در جنوب غربی روستا را از اطراف محدود ساخته است .

روستا ی اکتابا :

گفته شده که وجه تسمیه روستا از کلمه سریانی “قتابا“ (به معنای آشوبگران)است که در شرق شهر طولکرم و در فاصله 3 کیلومتری آن بر سر جاده اصلی نابلس ـ طولکرم و در غرب عنبتا و 3 کیلومتری آن واقع شده است . ارتفاع آن از سطح دریا 150 متر و مساحت عمرانی آن حدود 90 دونم است . امور و کارهای روستا توسط کدخدای آن اداره می شود مقریزی آن را در کتاب خود به اسم إقتابه آورده ، در گذشته ظاهر بیبرس آن را به طور کلی به امیر علم الدین الاسدی إعطا کرد .

جمعیت روستا در سالهای 1922 حدود 121 نفر بوده که در سال 1967 پس از اشغال به 331 نفر و در سال 1987 به 791 نفر رسیده است . این روستا هم اکنون بخشی از عنتبا می باشد و از لحاظ اداری هم تابع آن است .

دانش آموزان این روستا در عنتبا و طولکرم به تحصیل می پردازند و ساکنان روستا از خدمات عمومی عنتبا استفاده می کنند .

روستا ی کفر زیباد :

گمان می رود کلمه زیباد در اصل از جزایر “زبد“ که کلمه ای سامی به معنای بخشش و عطاست ، گرفته شده باشد . این روستا در جنوب شرقی شهر طولکرم و در فاصله 17 کیلومتری آن واقع شده است . جاده محلی ، روستا را به جاده اصلی (که طول آن 2 کیلومتر است) مرتبط می سازد . مساحت عمرانی روستا حدود 600 دونم و مساحت کلی زمینهای آن 7100 دونم می باشد . روستاهای کویر ، کفر عبوش ، صیدا ، کفر صور کفر زیباد را محدود ساخته است . در زمینهای روستا درختان باثمر مانند زیتون کشت می شود و ساکنان روستا دامداری نیز می کنند .

جمعیت روستا به ترتیب در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 حدود 260 ، 1590 ، 555 ، 787 نفر بوده است (لازم به ذکر است که در سال 1967 پس از اشغال جمعیت روستا سیر نزولی داشته است) . این روستا دارای شورای محلی می باشد که امور اداری و خدماتی آن را به عهده دارد. درآن مسجدی وجود دارد که در زمان استعمار انگلیس ایجاد شده و همچنین دارای مدرسه (برای دوره های ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان) و مرکز نگهداری مادران و کودکان بی سرپرست و مخابرات می باشد .

روستا ی کفر صور :

کلمه صور ، آرامی و به معنای سنگ خاراست . این روستا در فاصله 12 کیلومتری جنوب شرقی طولکرم و بر روی تپه ای در میان کوههای طولکرم و در تقاطع راههای محلی قرار دارد که از لحاظ اداری تابع شهرداری طولکرم می باشد . مساحت عمرانی روستا حدود 280 دونم و مساحت زمینهای آن 10900 دونم می باشد . روستاهای کفر جمال ، کفر زیباد ، سفارین ، شوفه آن را محدود ساخته و در زمینهای روستا درختان باثمر مانند زیتون و حبوبات و بادام و سبزیجات کشت می شود .

روستا در سالهای 1922ـ 1945ـ 1967ـ 1987 به ترتیب حدود 271 ، 460 ،‌ 562 ، 692 نفر جمعیت داشته است . در کفر صور دو مدرسه ابتدایی یکی پسرانه و دیگری دخترانه وجود دارد . این روستا از خدمات عمومی محروم می باشد . در تاریخ 18/10/ 1936م میان مجاهدان فلسطینی و سربازان انگلیسی در این روستا درگیری به وقوع پیوست که در نتیجه آن اشغالگران بخشی از زمینهای روستا را ضمیمه شهرک “سلعیت“ (که روستای تعاونی با مساحت 1300 و شامل 230 شهرک می باشد) کردند .

روستا ی نبی الیاس :

نامگذاری روستا هیچ رابطه ای با حضرت الیاس ندارد و امکان دارد سبب نامگذاری روستا به این اسم به خدای حاصلخیزی و سرسبزی فینیقی ها برگردد که در این منطقه معبد داشته
است . و مسلمانان به خاطر احترام به این قطعه زمین آن را نبی الیاس نام نهاده اند . در پایان دوره عثمانی خانواده ابو نار در این روستا سکنی گزیدند . این روستا (یا مزرعه) در شرق شهر قلقیلیه و در حد فاصل عزون و قلقیلیه قرار دارد که حدود 4 کیلومتر از شهر قلقیلیه دور است و از لحاظ اداری تابع آن است . ارتفاع آن از سطح دریا 170 متر و مساحت عمرانی آن هم 80 دونم می باشد .در خلال سالهای 1922ـ 1945 این روستا خالی از سکنه بوده و در سال 1961 بر حسب سرشماری رسمی اردن حدود 223 نفر و درسال 1967 پس از اشغال حدود 276 نفر جمعیت داشته است ، این نسبت در سال 1987 با افزایشی که داشته به 559 نفر می رسد . بعضی از ساکنان روستا در اصل از اهالی عزون بوده اند .

 روستا فاقد مدارس دولتی بوده و تنها دارای مدرسه ی خصوصی(پسرانه و دخترانه) برای دوره ابتدایی می باشد، به همین خاطر دانش آموزان روستا در مدارس عزون به تحصیل می پردازند . روستای نبی الیاس فاقد هرگونه امکانات رفاهی و خدماتی است و تنها دربرگیرنده دیوارهای تخریب شده ، چاهها ، آب انبارها و گورستانی است که بر روی سنگ قبر های آن کلمات عربی نوشته شده است در بخش شرقی نبی الیاس خرابه کفر شونه و در بخش جنوب غربی آن خرابه عریس قرار دارد .

روستا ی سفارین :

 روستای سفارین در جنوب شرقی شهر طولکرم و در فاصله 20 کیلومتری آن قرار دارد که از لحاظ اداری تابع شهرداری عنتبا (که خود تابع ایالت طولکرم است) است . بیشتر گمان می رود که سفارین کلمه تحریف شده از سفرین (به معنای کتابها) باشد که منابع فرنگی آن را ذکر کرده اند . لازم به ذکر است که شیخ محمد سفارینی منسوب به این روستا است ، قبیله ایشان در اصل حجازی بوده که وارد فلسطین شده و در آن سکنی گزیده اند.

مساحت عمرانی روستا حدود 270 دونم و مساحت زمینهای آن 9700 دونم است که روستاهای بیت لید از شرق، کفر اللبد از شمال ، شوفه از غرب و دو روستای کوبر و کفر صور از جنوب آن را احاطه کرده اند . زمینهای روستا به زیر کشت درختان باثمر و حبوبات رفته است .

جمعیت روستا در سالهای 1922ـ 1945 به ترتیب حدود 458 ، 530 نفر ، در سال 1967 پس از اشغال این نسبت 490 نفر و درسال 1987م 650 نفر بوده است .

ساکنان روستا در اصل به صبارین یکی از توابع حیفا بر می گردند . روستای سفارین تنها دارای یک مسجد و یک مدرسه ابتدایی است و از کلیه امکانات بهداشتی و خدمات عمومی محروم می باشد .

روستا ی جاروشیه :

این روستا بر روی زمینهای روستای دیر غصون و در فاصله 6 کیلومتری شمال طولکرم ایجاد شده که جاده محلی آسفالته آن را با شهر طولکرم مرتبط می سازد . روستای جاروشیه با ارتفاع 100 متر از سطح دریا در موازای خط صلح واقع شده که مساحت عمرانی آن 1400 دونم است .

امور روستا بر عهده کدخدای باشد . در طول سالهای 1922ـ 1945 این روستا به دلیل پیوستن اهالی آن به روستای دیر غصون خالی از سکنه بوده است . در سال 1961 بر حسب سرشماری رسمی اردن تعداد ساکنان روستا حدود 952 نفر و در سال 1967 پس از اشغال حدود 121 نفر بوده است . روستای جاروشیه از هرگونه خدمات عمومی و رفاهی محروم است و از این لحاظ وابسته به روستای دیر غصون می باشد .

منبع: مرکز اطلاع رسانی فلسطین https://farsi.palinfo.com/news/2007/2/13

انتهای پیام/ الف