تاثیرپذیری خاورمیانه
از بحران در اوکراین

خبرگزاری قدس (قدسنا) سید احمد نوری*

سرانجام جنگ شروع شد. هم دولت اوکراین و هم کشورهای غربی هشدارهای روسیه را در ارتباط با پیوستن اوکراین به ناتو نادیده گرفتند و با فرمان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه حمله به اوکراین کلید خورد.

جنگ حاضر از ابعاد مختلفی قابل بررسی است و سوالات زیادی را در ارتباط با چرایی شروع این جنگ، اهداف اروپا و نوعی نقشی که برای خود در این بحران تعریف کرده اند، اهداف امریکا از تشویق دو طرف روس و اوکراین، اهداف روسیه و... مطرح هستند. اما یک سوال مهم دیگر هم وجود دارد و آن اینکه بحران اوکراین چه تاثیری بر غرب آسیا و شمال افریقا خواهد گذاشت؟

واقعیت آن است که بحران اوکراین تاثیر بسیار جدی بر تحولات غرب آسیا دارد. در بعد اقتصادی با افزایش قیمت انرژی با توجه به اینکه روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان است و فعلا با توقف چرخه صادرات آن، اقتصاد جهان که از کرونا آسیب های بسیار سختی را دیده است، قادر به تحمل این ضربه سخت مجدد نیست، لذا نفت خاورمیانه از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. نفت ایران سال هاست به دلیل تحریم امریکا تا حد زیادی از سبد نفتی جهان خارج شده است و کشورهایی مانند عربستان کسری حاصل از غیبت ایران را جبران کرده اند. سوال این است آیا عربستان ودیگر کشورهای نفت خیز منطقه قادر به جایگزین کردن نفت روسیه نیز خواهند بود؟ در این صورت باید میزان تولید و صادرات نفت خود را افزایش دهند و در عین حال اجازه افزایش قیمت را هم ندهد.

 عربستان به دلیل مداخلاتی که در بحران های منطقه ای داشته است مانند حمایت از تروریست ها در سوریه و لبنان و عراق و نیز جنگ 7 ساله با یمن حال خوشی ندارد. این دولت با کسری بسیار سنگین بودجه روبرو است و افزایش قیمت نفت به نوعی می تواند آن را از مشکلات ناشی از کسری بودجه نجات دهد. از سوی دیگر افزایش تولید نیازمند سرمایه گذاری در زیرساخت های تولید نفت است که در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد که عربستان قادر به ورود به این عرصه باشد. کما اینکه حملات موشکی و پهپادی یمن به ساختارهای تولید و صدور نفت، به معنی هدر رفت هزینه کرد در این حوزه است. پس باید گفت عربستان در این حوزه قادر به نقش آفرینی در راستای اراده امریکا و غرب چونان گذشته نیست. دیگر رژیم های اقماری عرب خلیج فارس نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

بر این اساس جهان باید خود را آماده افزایش سنگین قیمت انرژی کند که اساسا این سوال مطرح می شود که اقتصاد جهان تحمل پذیری آن را دارد؟ گزینه دیگر رجوع به ایران است و ایجاد فرصت برای ورود نفت ایران به بازرهای جهانی است. یعنی یا لغو تحریم های ایران در چارچوب گفتگوهای وین و  یا اغماض غرب در این حوزه که در هر دو صورت به معنی عقب نشینی غرب در مقابل ایران و افزایش توان اقتصادی ایران و نیز افزایش جایگاه و نفوذ ایران در منطقه و جهان خواهد شد.

حمله روسیه به اوکراین و انفعال محض دولت های غربی علیرغم همه وعده هایی که به دولت اوکراین داده بودند نیز یک پیام مهم برای رژیم های منطقه در غرب آسیا به همراه دارد و آن اینکه گره زدن امنیت خود به غرب اشتباه است و غرب در مواقع بحرانی حتما پشت آنها را خالی می کند. لذا به نظر می رسد آنها باید در ائتلاف ها و همپیمانی های خود تجدید نظر کنند. خصوصا که امریکا ناگزیر از خروج از منطقه شده است و علت اصلی خروج هم فشار محور مقاومت است. بر این اساس تقابل با محور مقاومت و افزایش تنش ها با آن و در پیش گرفتن سیاست هایی که محور مقاومت را حساس و نگران سازد، باید از حوزه انتخاب ها خارج شود.

رژیم صهیونیستی نیز یکی از نگران ترین بازیگران منطقه از جنگ اوکراین است. اسرائیل رژیمی است که توسط جریان استعماری غرب تاسیس شده و همواره مورد حمایت مادی، سیاسی و نظامی آن بوده است. بر این اساس ناگزیر از همسویی با غرب در انتخاب هایش است. امریکا و اتحادیه اروپا در بحران اوکراین مواضعی علیه روسیه  اتخاذ کرده اند. لذا رژیم صهیونیستی نیز ناگزیر از همسویی با آنان بوده است. چرا که همچنان حیاتش به غرب وابسته است.

رژیم صهیونیستی اکنون نگران پیامدهای مواضع اتخاذی علیه روسیه است. خصوصا در ارتباط با شهرک سازی ها و بالاخص در ارتباط با سوریه که می تواند هزینه های تجاوزات اسرائیل به سوریه را افزایش دهد. موضوعی که می تواند به تقویت دولت اسد و نیز مقاومین در سوریه شود.

کارشناسان در پاسخ به این سوال که چرا امریکا تا بدین حد در مقابل حمله روسیه به اوکراین منفعل عمل کرده است را ریشه در افول جایگاه جهانی آن به دلیل چهار دهه تقابل با ایران می دانند. ایران بعد از انقلاب اسلامی و استقرار نظام اسلامی همواره با دشمنی های امریکا روبرو بوده است اما به دلیل روحیه انقلابی و فرهنگ عاشورایی حاکم بر جامعه ایرانی، هرگز در مقابل امریکا کوتاه نیامده است و در راستای منافع و امنیت خود در مواقع لزوم با قدرت علیه امریکا اقدام کرده است. رفتاری که از تسخیر سفارت امریکا در ایران شروع شده و با درگیری با نیروهای امریکایی در دوران جنگ 8 ساله با بعثیون عراق، بازداشت ملوانان امریکایی، زدن پهپاد 200 میلیون دلاری ترایتون و نیز بزرگترین پایگاه نظامی امریکا در منطقه یعنی عین الاسد در غرب عراق ادامه یافته است. همانطور که روزنامه واشینگتن پست در تحلیلی در این ارتباط به آن تاکید کرده است، اشتباه امریکا تقابل با ایران بوده است و این تقابل موجب شده تا امریکا در مسیر از دست دادن هژمون خود در جهان حرکت کند. بر این اساس با توجه به رفتار تهاجمی و جنگ افروزانه امریکا در طول تاریخ، اکنون امریکا در شرایط خاصی قرار گرفته که قدرت ریسک برای درگیر کردن خود با جنگ های جدید را از دست داده است و باید گفت این لطفی از سوی ایران به جهانیان بوده است.

انتهای پیام

____

*خبرنگار افتخاری قدسنا