احتمال نقش‌آفرینی عربستان
سعودی در رخدادهای اردن
«حسین رویوران»
دکتر «حسین رویوران» در گفتگو با قدسنا:
احتمال نقش‌آفرینی عربستانسعودی در رخدادهای اخیر اردن وجود دارد/ غرب هرگز خواهان تغییر نقش وظیفهای پادشاهی اردن در حمایت از رژیم صهیونیستی نیست
خبرگزاری قدس (قدسنا)، در پی تحولات اخیر امنیتی در اردن که به خبر نخست رسانههای منطقه و جهان تبدیل شد، در گفتگویی با دکتر «حسین رویوران» به بررسی این رخداد از زوایای مختلف پرداخته ایم.
قدسنا: تحولات اخیر اردن آیا حقیقتا آن گونه که برخی رسانه های اردنی عنوان کرده اند، یک کودتا بوده است؟
رویوران: معمولا کودتا توسط نهادهای مسلح مثل ارتش پلیس و سازمان های امنیتی انجام می شود اما در اظهارات سخنگویان دولت اردن چنین چیزی تاکنون یافت نشده است.
یعنی هیچ فرد نظامی تا حالا متهم و بازداشت نشده و این نشان می دهد که چیزی به نام کودتا به شکل متعارف نظامی آن رخ نداده است. هر چند که دولت اردن در بیانیههای خود مسائل را طوری عنوان کرده که برخی برای تغییراتی در آینده برنامهریزی کرده بودند، که البته اقدامات آنها خنثی شده است.
قدسنا: گزارش ها از نقش عربستان، امارات و رژیم صهیونیستی (بن سلمان، بن زاید و بنیامین نتانیاهو) در این تحولات حکایت دارد، هرچند عربستان این موضوع را رد کرده، نظر شما در این ارتباط چیست؟
رویوران: این مساله به ویژه بحث نقش عربستان سعودی و امارات چرا مطرح می شود؟ چون فردی به نام «باسم عوض الله» بازداشت شده که قبلا وزیر دارایی بوده، بعد وزیر دربار شده و حتی تا قبل از این حوادث به عنوان مشاور اقتصادی محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در عربستان مشغول به کار بوده است.
از آنجایی که از این فرد به عنوان مغز متفکر تحولات اخیر اردن یاد می‌شود، پس این رخدادها نمیتواند بی‌ارتباط با عربستان و امارات باشد.
نفر دوم که بازداشت شده حسن بن زید که از شاهزادگان اردنی است، قبلا مسئول پرونده عربستان در دربار اردن بوده است. وی مدت زمانی طولانی در این مقام حضور داشته و ارتباطات شخصی با شاهزادگان و مسئولان سعودی از جمله محمد بن سلمان داشته است. زید بن حسن حتی تابعیت سعودی نیز دریافت کرده است. در واقع اتهامی که علیه شاهزاده حسن بن زید مطرح شده نیز احتمال نقش آفرینی عربستان را افزایش می‌دهد.
البته باید توجه داشته باشیم که همه مسائلی که در این ارتباط مطرح شده، در حد گمانه زنی و احتمالات بوده و هیچ چیزی تاکنون قطعی نشده است.
قدسنا: آیا هدف این اقدام تغییر و جابجایی در عرصه قدرت سیاسی اردن بوده و یا اینکه صرفا یک اقدام هشدارگونه بوده است؟
رویوران: نقش اردن، سوپاپ اطمینان منافع غربی‌ها در سطح منطقه است. در واقع اردن به عنوان دیوار امنیتی رژیم صهیونیستی از سمت شرق محسوب می‌شود، این نقشی است که برای اردن در سطح منطقه تعریف شده است.
البته اردن در دهههای اخیر پذیرای شماره زیادی از آوارگان فلسطینی و در سالهای اخیر هم آوارگان سوری بوده است، این سوال مطرح می شود که چگونه کشوری با این امکانات نه چندان قوی توان پذیرش این میزان آواره را دارد؟ جواب این است که سازمان های امنیتی در اردن حرف اول را می‌زنند و همه مسائل در ارتباط با این آوارگان تحت مدیریت سازمانهای امنیتی انجام می شود، تا نگذارند این رخداد تبدیل به بحرانی برای اردن شود.
نکته دوم اینکه اردن یک کشور ریشه دار نیست، یعنی به عبارتی متشکل از یک تعداد قبایل بدوی در شرق اردن و یک تعداد هم ساکنانی که در کرانه شرقی رود اردن مستقر بودند، است. این افرادی که در کرانه شرقی رود اردن بودند بیشتر از لحاظ فرهنگی متمایل به فلسطین بودند و کرانه شرقی و کرانه غربی از همه لحاظ اقتصادی و اجتماعی مکمل هم محسوب می‌شدند که انگلیس آمد و کرانه شرقی را با مناطق کویری پیوند داد و یک کشوری به نام اردن را ایجاد کرد. اما این کشور توان پایداری ندارد به عبارت دقیق تر اردن از روزی که به وجود آمده تاکنون به کمک های خارجی وابستگی شدید داشته و باآن اداره شده است.
البته هم اکنون کمک های خارجی به اردن کاهش یافته و مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق از سوی آمریکا ماموریت گرفته که با فروش نفت ارزان قیمت به این کشور، مشکلات اقتصادی آنها را کاهش دهد.
اردن همواره در تحلیل سیاسی باید با موضوع نقش آفرینی اش نسبت به رژیم صهیونیستی سنجیده شود که در واقع همواره در راستای حمایت از منافع رژیم صهیونیستی در شرق آن عمل کرده است. این نقش از زمان اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی آغاز شده و تاکنون نیز ادامه دارد.
قدسنا: جایگاه و نقش اردن در معادلات منطقه ای چیست؟ و آیا این رخداد با هدف تغییر این نقش قرار بود انجام شود؟
رویوران: نه به نظر نمی رسد تلاشی در راستای تغییر نقش اردن صورت بگیرد و اساسا غرب اجازه چنین تغییری را نمی دهد. اردن خاکریز نخست حمایت از رژیم صهیونیستی تعیین شده و این نقش همواره از طرف اکثر نخبگان سیاسی و حکومتی اردن ادامه پیدا کرده و مورد پذیرش آنها بوده است.
قدسنا: تا قبل از این حادثه اساسا دولت اردن معارضه ای در هیچ سطحی نداشته است اما با این حادثه هم شاهد وجود جریان مخالف در درون خاندان پادشاهی وهم مخالف در سطوح سیاسی و مدنی و نیز معارضه خارجی هستیم. این مساله را چگونه ارزیابی می کنید؟
رویوران: اردن از قدیم به صورت پیچیدهای هدایت و مدیریت شده است، به عنوان نمونه هرگاه مخالفان در این کشور در مسیر قدرت گرفتن قرار داشته اند حاکمیت توانسته با ترفندهایی از جمله تغییر نخست وزیر آنها را از قدرت گرفتن دور سازد. این مساله مخصوصا در سه دهه اخیر بارها رخ داده است.
اما به تازگی موضوعی که مطرح شده ارتباط شاهزاده حمزه با معارضان اردنی در خارج است که این موضوع جدید و خطرناکی برای حاکمیت اردن است و قطعا روی نظام سیاسی اردن تاثیرخواهد داشت، به این دلیل که جمعیت اردن هم اکنون قریب به هشت میلیون نفر است، دو سوم آنها فلسطینی و یک سوم از قبایل شرق اردن هستند. این قبابل کاملا منسجم زیر نظر پادشاه هستند و به خاندان هاشمی وفاداری دارند. اگر حالا انسجام میان این اقلیت حاکم یک سومی از بین برود، باعث می‌شود که دو سوم جمعیت اردن (فلسطینیها) نیز به دنبال تحقق سهم بیشتر در حاکمیت بروند و برای آن اقدام به اعتراضات کنند. این مساله شرایط اردن را کاملا به هم خواهد ریخت.
قدسنا: آیا امریکا، اسرائیل ، عربستان و امارات در یک طرح مشترک، اردن را به عنوان راه نهایی بحران فلسطین در نظر گرفته اند ؟(یعنی اردن به عنوان وطن جایگزین فلسطینیان و تشکیل دولت فلسطین در شرق رود اردن).
رویوران: متاسفانه پاسخ مثبت است، الان دو سوم جامعه اردن فلسطینی هستند، اگر معامله قرن اجرا شود و کرانه باختری ضمیمه اسرائیل شود، فلسطینیها در این منطقه تحت فشار بیشتری قرار می گیرند و به فکر مهاجرت میافتند. از آنجایی که اکثر مردم کرانه باختری تابعیت اردنی دارند ممکن است تصمیم بگیرند که به اردن مهاجرت کنند. جابجایی اینها به سمت اردن تهدیدی برای نظام حاکمیتی در اردن است. اگر این مساله رخ بدهد جمعیت فلسطینی ها در اردن از دو سوم بیشتر شده و آنها به ابزاری برای آمریکا و رژیم صهیونیستی برای تغییر حاکمیت در اردن و رسیدن به قدرت محسوب خواهند شد. چون آمریکا و رژیم صهیونیستی بدنبال این هستند با ایجاد یک وطن جایگزین برای فلسطینیها از فشار آنها روی رژیم صهیونیستی بکاهند. در صورتی که موج جدیدی از مهاجرت فلسطینیها به اردن رخ دهد، موضوع وطن جایگزین برای فلسطینی بسیار جدیتر از قبل دنبال می‌شود تا فشارها روی رژیم صهیونیستی کمتر شود. به همین دلیل در گذشته شاهد بودیم که شاه اردن از مخالفان اصلی توافق قرن بود چون از وقوع این تحولات بسیار نگران است.
قدسنا: پیامدهای این حادثه بر معادلات منطقه ای را چگونه ارزیابی می کنید؟
رویوران: آنچه مسلم است اتفاقاتی در منطقه در حال رخ دادن است؛ این اتفاقات در لبنان، سوریه، عراق و هم اکنون در اردن در حال انجام است. من معتقدم غرب نگران موجودیت اسرائیل است و به این مساله رسیده اند که رژیم صهیونیستی بیش از هر زمان دیگری در معرض تهدید قرار دارد. به همین دلیل تلاش می کنند در پیرامون رژیم صهیونیستی، آنها را ایمن سازی کنند . غافل از اینکه غرب نخواهد توانست منطقه پیرامونی رژیم صهیونیستی را تحت سلطه و هژمونی خودش درآورد. آنها همچنین غافل از این هستند که درون جامعه صهیونیستی اتفاقاتی رخ داده که ممکن است فروپاشی آنها را تسریع بخشد؛ عدم انسجام جامعه صهیونیستی و برگزاری انتخابات مکرر ، ناتوانی در ائتلاف سازی و عدم وجود دولت پایدار در رژیم صهیونیستی در کنار هم می تواند این رژیم را ضعیف تر کند و اقدامات غرب در ایجاد تغییر در محیط پیرامونی نمی تواند از سقوط رژیم صهیونیستی جلوگیری کند.
انتهای پیام/م.ت/