پنج‌شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ 
qodsna.ir qodsna.ir
یادداشت :

شمال آفریقا و خاورمیانه عرصه تقابل "اراده" محور مقاومت و محور آمریکایی-صهیونیستی

اجرای موفق "معامله قرن" برگ برنده ارزشمندی برای دونالد ترامپ در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری آمریکا محسوب می شود.لذا به نظر می رسد تحولات اخیر در لیبی، الجزایر و سودان پیش درآمد "معامله قرن" است.

الف)واکاوی تحولات اخیر شمال آفریقا:

تحولات اخیر شمال آفریقا در الجزایر و سودان در وهله اول متاثر از ساختار اقتصادی،اجتماعی و سیاسی کشورهای مزبور است.

در ساختارهای پیشامدرن و سنتی دو نهاد دیوانسالاری (دولت) و ارتش از هم مجزا هستند و در وجود حاکم بزرگ،شاه یا خلیفه متحد می شوند.

در ساختارهای مدرن شکاف میان دولت و ارتش رفع شده است و ارتش زیر مجموعه دولت(دیوانسالاری) قراردارد.

در ساختارهای شبه مدرن این دوگانگی کماکان وجود دارد و البته شدت آن بصورت ساختارهای سنتی نیست.

اما به هر روی نهاد ارتش دارای درجه استقلال بالایی از نهاد دولت است.

ما در کشورهای شمال آفریقا با دولت های شبه مدرن مواجه هستیم.

لذا در این دولت های شبه مدرن ارتش کاملا زیر مجموعه دولت نیست و دارای میزان بالایی از استقلال است.

شاخصه دیگر کشورهای شمال آفریقا وابستگی آنان است که دو جنبه کلی دارد:

1)وابستگی به غرب
2)وابستگی به نظام اقتصاد جهانی

البته این به معنای قرار داشتن این کشورها در مدار مرکزی اقتصاد جهانی نیست بلکه صرفا نقش حاشیه ای در اقتصاد جهانی را دارا هستند اما حاشیه ای بسیار وابسته به تحولات و امواج اقتصاد بین المللی.

بنابراین در این کشورها دولت،ارتش و فرایند توسعه وابسته است.

در این کشورها طبقات حاکم اعم از سیاستمداران ، نظامیان و نخبگان اقتصادی مقابل هرگونه تحولی مقاومت خواهند کرد.

طبقات حاکم خود جزئی از دولت و ارتش بوده و حامی آن محسوب می شوند.

بنابراین آنچه در کشورهای عربی از آن بعنوان "دولت عمیقه" یا "پنهان" یاد می شود همان طبقات حاکم در این کشورها هستند.

لذا تحولات جهان عرب از سال 2011م موسوم به بهار عربی   در کشورهای عربی عمدتا ناکام ماند و منجر به جنگ های داخلی و مداخلات خارجی شد و گسل های قومی و مذهبی در سطح منطقه را فعال کرده و صف آرایی های منطقه ای را  تشدید کرد.

 

عامل مهم دیگر در شکست حرکت های مردمی و بازتولید ساختارهای اقتصادی،سیاسی و اجتماعی قبلی فقدان  فرهنگ سیاسی کارآمد و منسجم نزد مخالفین است.

فرهنگ سیاسی مخالفین دارای انسجام و کارآمدی و شفافیت لازم جهت تغییر وضع موجود نبود.

فرهنگ سیاسی مخالفین متنوع ،متکثر و عمدتا اصلاح گرایانه بود بنابراین قادر به ایجاد اتحاد میان مردم و پیگیری تغییرات اساسی در ساختارهای اقتصادی،سیاسی و اجتماعی نشد.

در این کشورها با فرهنگ سیاسی انقلابی مواجه نیستیم و بنابراین نباید توقع وقوع تغییرات اساسی و دگرگونی واقعی در ساختارهای موجود را داشته باشیم.

طبقات حاکم در حاکمیت باقی ماندند و صرفا حاکمی رفت و حاکمی دیگر آمد.

البته شرایط تونس متفاوت بود زیرا جامعه مدنی قوی تر و دولت مدرن تر بود اما وضعیت این کشور هم کماکان متزلزل ارزیابی می شود.

عامل دیگری که سد راه تحولات و تغییرات در جهان عرب شد ،  مداخله و نفوذ کشورهای مستبد و رانتیر نفتی عرب بویژه سعودی و امارات بود.

 آنها تحولات و تغییرات را به سمت منازعات قومی و مذهبی منحرف کردند تا مردمسالاری در جهان عرب شکست بخورد و خطری  کشورهای رانتیر نفتی مستبد و وابسته را تهدید نکند.

فعال کردن شکاف های قومی و مذهبی در سطح منطقه عملا حرکت های مردمی را خنثی و منحرف کرد و رژیم های مستبد ، ثروتمند و وابسته عربی را مصون نگاه داشت.

 

ب) تحولات اخیر شمال آفریقا و موعد رونمایی از "معامله قرن"

بنابراین با نگاهی عمیق به تحولات اخیر الجزایر و سودان و با توجه به وابستگی دولت ها و ارتش های این دو کشور به غرب و از سویی دیگر نفوذ و مداخله عربستان سعودی،امارات و مصر در ساختارها و کارگزاران عالی رتبه آنها و از طرفی دیگر نزدیک شدن موعد رونمایی از طرح صلح ترامپ برای منازعه فلسطینی-اسرائیلی موسوم به "معامله قرن" به نظر می رسد تحولات مزبور به نوعی کنترل شده بوده  و در راستای مساعد ساختن محیط اجرای معامله قرن برنامه ریزی و هدایت شدند.

معامله قرن ، معامله بزرگ است به این مفهوم که محیط معامله قرن صرفا به فلسطین محدود نیست و باید محیط امنیتی اسرائیل را تضمین کرده  و منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را تامین کند.

اجرای موفق "معامله قرن" برگ برنده ارزشمندی برای دونالد ترامپ در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری آمریکا محسوب می شود.

لذا به نظر می رسد تحولات اخیر در لیبی، الجزایر و سودان پیش درآمد "معامله قرن" است.

منطقا تحولات شمال آفریقا اثرات مستقیم بر پرونده یمن و تحولات آن خواهند داشت و شاهد فشار بیشتر بر انصارالله یمن خواهیم بود.

در محیط دیگر، فشارها بر عراق و سوریه و لبنان نیز در همین راستا افزایش خواهد یافت.

فشار ها بر ایران بعنوان مرکز ثقل مقاومت نیز که به ویژه از زمان روی کارآمدن ترامپ مستمر و متمرکز بوده در  حال افزایش روزافزون است.

بنابراین "معامله قرن" واقعا آغاز شده است و شمال آفریقا و خاورمیانه عرصه تقابل "اراده" محور مقاومت و محور آمریکایی-صهیونیستی خواهد بود.

 


| شناسه مطلب: 328463







نظرات کاربران

فیلم

خبرگزاری بین المللی قدس


خبرگزاری بین المللی قدس

2017 Qods News Agency. All Rights Reserved

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.