یک هفته پس از
انفجارهای فجیره
«احمد اخگر»
احمد اخگر کارشناس مسائل سیاسی در یادداشتی که برای خبرگزاری قدس (قدسنا) ارسال کرده به سایه روشن های انفجارهای اخیر در بندر فجیره امارات همزمان با تشدید تنشها میان ایران و آمریکا پرداخت و نوشت:
وقوع چندین انفجار در غول کشتی های نفتکش در منطقه آب های بین المللی بندر فجیره امارات فضای تنش آلود منطقه را با ابهامات بیشتری همراه ساخت. بامداد روز دوشنبه شبکه خبری المنار لبنان با توجه به برخی منابع عربی خبر از وقوع انفجارات متعدد در 7 کشتی اماراتی بندر الفجیره این کشور داد. رژیم امارات تا ساعاتی این خبر را تکذیب کرد اما نهایتا وزارت امور خارجه این کشور با صدور بیانیه ای رسما این انفجارات را مورد تائید قرار داد. هر چند عدد 7 کشتی در این بیانیه به 4 تبدیل شد. البته برخی تاکید دارند انفجار در 7 کشتی بوده که تنها 4 کشتی آن نفتکش بوده است و 3 کشتی دیگر تجاری بوده اند. در اطراف این حادثه سوالات و احتمالات متعددی وجود دارد که در این فرصت به اختصار به آنها اشاره می شود.
- * بندر فجیره تنها بندر اماراتی است که در دریای عمان قرار دارد و یکی از مهمترین بنادر تجاری و دومین بندر بزرگ نفتی جهان محسوب می شود. در این بندر عمده خدمات به کشتی های تجاری و نفتی جهان ارائه می شود و در سواحل آن امکانات رفاهی و تفریحی زیادی برای خدمه این کشتی ها ایجاد شده است. بر این اساس این بندر یکی از منابع درآمدی کشور امارات محسوب می شود. وقوع این حادثه و احتمال تکرار آن با توجه به فضای تب آلود منطقه و رفتار رژیم امارات در چارچوب سیاست های امریکایی و اسرائیلی، می تواند تا حدی زیادی بر کارکرد این بندر تاثیر منفی بگذارد.
- * رژیم امارات با توجه به تسلط ایران بر تنگه هرمز و تهدید این کشور مبنی بر بستن این آبراهه مهم در شرایط خاص، اقدام به احداث یک لوله برای انتقال نفت این کشور به فجیره کرده است و با توجه به اینکه عمده ذخایر نفتی این کشور در خلیج فارس قرار داد، با این خط لوله به اذعان مسئولان اماراتی حدود 70 الی 90 درصد نفت این کشور امکان صدور از بندر فجیره را دارد. حادثه انفجارات کشتی ها در فجیره تا حد زیادی در باره امنیت صدور نفت از این مسیر را با تردید مواجه ساخته است.
- * این حادثه در خارج از آبهای سرزمینی امارات و در منطقه بین المللی رخ داده است. نظارت بر تردد کشتی ها اعم از نفت کش و تجاری و تفریحی و ماهیگیری بر اساس قواعد و کنوانسیون های بین المللی در این منطقه بر عهده رژیم امارات متحده عربی است.
- * این کشتی ها با توجه به بزرگی و محدودیت عمق آب قادر به ورود به آب های سرزمینی در بندر فجیره نبوده و ناچار در آب های بین المللی برای بارگیری توقف کرده بودند و با توجه به بیانیه وزارت امور خارجه در وقوع انفجار خدمه کشتی ها در آن حضور نداشتند و به همین دلیل تلفات جانی و حتی مجروحیت در این حادثه و در هیچ کشتی وجود نداشته است. همچنین با توجه به همان گزارش که بر عدم نشت نفت و یا هر ماده شیمیایی دیگر به دریا در پی این حادثه، تاکید دارد کشتی ها هنوز بارگیری نشده بودند و همین موضوع ابهامات زیادی را در باره دخالت عوامل اماراتی در این حادثه را افزایش داده است.
- * بیانیه وزارت امور خارجه امارات بر اقدامات خرابکارانه تاکید دارد و با توجه به عکس های معدودی که از این کشتی ها منتشر شده به نظر می رسد انفجار از داخل کشتی ها رخ داده است. بر این اساس باید امکان وجود هر شیوه دیگر مانند حمله پهبادی، موشکی، مین دریایی و غیره را منتفی دانست.
- * بر این اساس عواملی باید از طریق یک سری هماهنگی بمب هایی را به داخل کشتی ها منتقل و در مکان های مورد نظر نصب کرده باشند و در زمان مناسب نیز اقدام به انفجار کرده باشند.
- * گزارش ها حاکی از آن است در روز حادثه و پیش از وقوع انفجارات نیروهای نظامی امریکا و فرانسه و امارات در سطح وسیعی در منطقه به صورت آماده باش حضور داشته اند و هواپیماهای شناسایی و جنگنده فرانسه و امریکا نیز در منطقه به صورت غیر معمول گشت زنی می کرده اند. این موضوع و نیز خالی بودن کشتی ها از خدمه و نیز عدم نشت مواد نفتی همچنین وقوع چندین مورد تیر اندازی در زمان وقوع انفجار بدون اینکه گزارشی از جراحت و تلفات جانی شده باشد، سوالات زیادی در باره مدیریت این حادثه و اهداف آنها را مطرح می سازد.
- * کارشناسان منطقه در باره مجریان این عملیات احتمالات متنوعی مانند، امریکا، فرانسه، عربستان، امارات، اسرائیل و یا ترکیبی از این چند کشور، جریان های تروریستی مانند سازمان القاعده، انصارالله یمن، ایران و حتی چین و هند را از نظر دور نداشته اند.
- * بیش از 95 درصد نفت صادراتی از خلیج فارس مشتریانی در آسیا دارد. یعنی چین، هند، کره جنوبی، ژاپن، مالزی و اندونزی و غیره 95 درصد نفت منطقه را خریداری می کنند و تنها 5درصد نفت این منطقه مشتریانی را در اروپا دارد. بر این اساس هر اقدامی در جهت اخلال در صادرات نفت منطقه در واقع اقتصاد خریداران آسیایی با تهدید بسیار جدی روبرو می کند. برخی کارشناسان با توجه به رویکرد جدید دولت امریکا برای مقابله با قدرت های نوظهور اقتصادی جهان یعنی کشورهای جنوب شرقی آسیا امکان مدیریت این انفجارات از سوی امریکا با هدف تاثیر گذاری بر رقبای اقتصادی نوظهور شرق آسیا را یک احتمال بسیار قوی می دانند.
- * برخی کارشناسان احتمال مشارکت فرانسه در این حادثه را به چند دلیل منتفی نمی دانند. فرانسه احساس می کند با وجود همراهی با امریکا و انگلیس در تحولات دو دهه اخیر منطقه، سهم مناسبی را از بازار منطقه در اختیار ندارد. همچنین اعتراضات شنبه های مردم فرانسه شرایط بغرنجی را برای دولت ماکرون ایجاد کرده است. تولد یک حادثه مهم در منطقه می تواند به نوعی هم سهم بیشتری را نصیب فرانسه سازد و هم تا حد زیادی اعتراضات شنبه را تحت تاثیر قرار دهد. فرانسه همراه امریکا در بندر فجیره پایگاه نظامی دارد.
- * سازمان تروریستی القاعده با آنکه با کمک امریکا و برخی رژیم های عربی ایجاد شده است اما همانطور که منابع اطلاعاتی امریکا بارها اعلام کرده اند، پس از پایان حیات شوروی به عنوان نماد کفر جهانی، برخی در این سازمان تروریستی، دولت امریکا را به عنوان نماد کفر جهانی دانسته و عملیات هایی را علیه منافع امریکا در کشورهای مختلف من جمله کشورهای عربی صورت داده اند. دولت امریکا پس از روی کار آمدن ترامپ سیاست های ضد جهان اسلامی خود را افزایش داده است و با کمک رژیم های وابسته عربی تلاش دارد مجددا خود را بر منطقه تحمیل کند. لذا با توجه به این سوابق این احتمال نیز از سوی برخی کارشناسان نادیده گرفته نشده است. هر چند هنوز کسی مسئولیت این حادثه را بر عهده نگرفته است و این سازمان نیز در این باره ساکت است.
- * برخی خبرها و تحلیل ها بر مسئولیت انقلابیون یمن در این حادثه تاکید داشته اند و عمدتا با توجه به استفاده یمنی ها از پهباد در جنگ علیه اتحاد عربی و حمله به اهدافی در عمق عربستان و امارات به وسیله پهباد، از احتمال حمله پهبادی یمنی ها به این کشتی ها سخن گفته اند. هر چند تصاویر منتشره بر انفجار از داخل دلالت دارد و نه حمله از بیرون.
- * برخی از رسانه های عربی تلاش دارند این حادثه را به ایران مرتبط سازند. خصوصا که ایران تهدید کرده است در صورتی که امکان فروش نفت این کشور متوقف شود هیچ کشوری در منطقه نخواهد توانست نفت خود را بفروش برساند. بندر فجیره با توجه به احداث خط لوله انتقال نفت از ابوظبی به این شهر در واقع سکوی مناسبی برای انتقال نفت امارات در صورت بسته شدن تنگه هرمز خواهد بود. اما سوابق ایران نشان می دهد که اقدامات تروریستی در دستور کار این کشور نیست . حتی در زمانی که به منافع این کشور حملات تروریستی صورت می گیرد، ایران از اقدام متقابل خودداری کرده است بلکه تلاش کرده اقدامات خود را درچارچوب قانونی و رسمی انجام دهد. حمله تروریستی به سفارت ایران در بیروت توسط عوامل عربستانی هر گز از سوی ایران مقابله به مثل نشد. ایران در مقابل اقدامات تروریستی علیه مجلس شورای اسلامی و بارگاه بنیانگذار انقلاب اسلامی نیز حمله تروریستی به رژه ارتش در اهواز ، رسما با شلیک موشک به مواضع تروریست ها در سوریه و عراق واکنش نشان داد. بر این اساس متهم کردن ایران در واقع می تواند یک پروپاگاندای رسانه ای وبا هدف افزایش فشارها به ایران محسوب شود.
- * برخی تحلیلگران مشارکت عربستان را در این حادثه منتفی نمی دانند. زیرا رژیم حاکم بر این کشور در عرصه رقابت با ایران در همه پرونده های منطقه ای مانند سوریه، لبنان، عراق، یمن و غیره شکست خورده است تا جائیکه جایگاه این رژیم که زمانی رهبری جهان عرب را بر عهده داشت کاملا تنزل یافته است و حتی کشورهای کوچکی مانند قطر و کویت نیز تلاش دارند از سیاست های عربستان فاصله بگیرند. بنابراین عربستان تلاش دارد با نزدیکی هرچه بیشتر به امریکا و اسرائیل ضعف حاصله را جبران کند. عربستان بارها به مقام های امریکا پیشنهاد جنگ با ایران را داده و اعلام کرده همه هزینه های این جنگ را پرداخت خواهد کرد. با توجه به تنش موجود میان ایران و امریکا به نظر می رسد عربستان یا راسا و یا با همکاری برخی رژیم های منطقه ای، حادثه بندر فجیره را رقم زده است تا به زعم خود جنگی علیه ایران کلید زده باشد.
- * رژیم صهیونیستی نیز یکی از متهمان اصلی حادثه فجیره از سوی بسیاری از تحلیلگران محسوب می شود. اسرائیل نیز تلاش زیادی دارد تا به زعم خود قدرت روز اقزون ایران را محدود سازد. مسئولان صهیونیستی بارها در دیدارهای خود با مقامات امریکایی و حتی در برخی محافل رسانه ای خواستار حمله امریکا به ایران شده اند. بر این اساس با توجه به شرایط پر تنش میان ایران و امریکا امکان مشارکت اسرائیل در حادثه بندر فجیره منتفی نیست. خصوصا که در یکی دوسال اخیر روابط اسرائیل با امارات در ابعاد اطلاعاتی و امنیتی بسیار افزایش یافته است.
- * رژیم امارات متحده عربی یکی از مهمترین متهمان حادثه فجیره محسوب می شود. امارات نیز مانند عربستان و اسرائیل خواستار از بین رفتن قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی است و مسئولان این رژیم نیز بارها مانند عربستان و اسرائیل دولت ایالات متحده عربی را تشویق به جنگ علیه ایران البته با تقبل هزینه های آن کرده است. امارات نیز در همه پرونده های منطقه ای مقابل ایران با شکست روبرو شده است و قدرت روز افزون ایرانبه عنوان رهبر محور مقاومت اسلامی را یک تهدید جدی برای موجودیت وابسته خود می داند لذا در همه اقدامات ضد ایرانی در سطح منطقه مشارکت فعالی دارد.
- * همانگونه که اشاره شد حادثه برای کشتی ها در آبهای بین المللی سواحل فجیره رخ داد. بر اساس کنوانسیون های بین المللی بررسی این حادثه بر عهده جامعه بین الملل است. آما آنچه که موجب شگفتی است و نشان از یک سناریوی تعریف شده است، اعزام فوری کارشناسان از کشورهای مختلف غربی برای بررسی حادثه فجیره تنها به فاصله کمتر از یک روز است. این در حالی است که برخی از شخصیت های سیاسی این کشورها تلویحا ایران را به دخالت در این حادثه متهم ساخته اند!حال آنکه روند شکل گیری کمیته حقیقت یاب روندی کوتاه نیست.
- * با توجه به اینکه وقوع چندین انفجار همزمان در کشتی های مختلف نیاز به یک هماهنگی و برنامه ریزی فوق العاده دقیق با تیم های ویژه و کارآزموده دارد به نظر می رسد تنها کشوری که می تواند در این حادثه متهم اصلی باشد رژیم امارات متحده عربی است که یا به تنهایی و یا با مشارکت برخی رژیم های منطقه ای و امریکا این حادثه رقم زده اند. خصوصا که انفجارات در زمانی رخ داده که خدمه در کشتی ها حضور نداشته و کشتی ها هم تخلیه بودند. طبیعی است که اقدامات تروریستی علیه این کشتی ها هنگامی که کشتی ها بارگیری کرده بودند می توانست برای تروریست ها یک دستآورد مهم عملیاتی به شمار آید! زیرا در این صورت با توجه به حجم مواد نفتی و شیمایی که به دریا ریخته می شد، خسارات بیشتری هم به کشتی ها و هم به کل سواحل فجیره وارد می شد و شاید تا چندین ماه بندر فجیره تعطیل می شد و عملا امارات بخش مهمی از درآمدهای خود را از دست می داد و در عین حال پیامدهای اقتصادی آن برای حوزه های اقتصادی جهان بسیار سنگین بود. بر همین اساس تحلیلگران معتقدند امارات در این حادثه نقش اصلی را داشته است. با توجه به روند تحولات ، خصوصا پالس های ارسالی از سوی مسئولان امریکایی در ارتباط با تنش با ایران، به نظر می رسد امارات اقدام به یک خودزنی بدون نتیجه کرده است.