qodsna.ir qodsna.ir
نگاه روز/

جایگاه نظامی و موقعیت سیاسی جنبش های مقاومت در منطقه

فلسطین که مهمترین بحران جهان اسلام محسوب می شود، زمانی ضعیف ترین حلقه مقاومت محسوب می شد. با پیروزی انقلاب، مقاومت در فلسطین تولدی دوباره یافت. انتفاضه های اول و دوم مردم فلسطین در واقع به معنی انتقال تجربه انقلاب به جامعه فلسطین بود.


دکتر «حسین کنعانی مقدم» کارشناس مسائل غرب آسیا در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری قدس (قدسنا) به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران نوشت: تا پیش از انقلاب اسلامی جنبش های مقاومت در سطح منطقه غرب آسیا مسقیما و یا غیر مستقیم در گروه های مبارز فلسطینی خلاصه می شد. تقریبا همه جنبش ها یا حذف شده بودند و یا اینکه به نوعی استحاله یافته بودند. در سال های منتهی به انقلاب اسلامی جنبش های فلسطینی نیز در مسیر دگردیسی قرار گرفته بودند و خصوصا متاثر از پیمان صلح میان اسرائیل و مصر در کمپ دیوید، نوعی یاس و ناامیدی در جنبش های فلسطینی حاکم شده بود. اما انقلاب اسلامی ایران بستر ناامیدی را برچید و ظرفیت جدیدی را به معادله منطقه ای وارد کرد. ظرفیتی که می توان آن را قدرت ایمان و اسلام نامید. در چهار دهه گذشته این ظرفیت جدید در سطح منطقه تمامی معادلات منطقه ای را تحت تاثیر قرار داده است و در حال حاضر به عنوان مهمترین و قدرتمندترین مولفه در غرب آسیا و شمال افریقا محسوب می شود.


شاخصه های میدانی بیانگر آن است که  سال ۱۳۹۷  را باید سال برتری نظامی  موفقیت‌های راهبردی و میدانی محور مقاومت در منطقه و سال شکست محور واپس گرا به سرکردگی آمریکا و عربستان در عرصه‌های گوناگون سیاسی، نظامی و دیپلماتیک ارزیابی کرد.


 مجموعه تحولات منطقه‌ای و بین المللی و شکست دشمنان محور مقاومت باعث کاهش تاثیرگذاری دشمنان در موازنه قدرت شده است. در یمن پس از سپری شدن بیش از چهار سال  از آغاز حمله عربستان به این کشور و با وجود هزینه‌های سنگین اقتصادی و تلفات نظامیان عربستان، ویرانی گسترده زیرساخت‌ها، همچنان ریاض درجا می زند و به هیچ یک از اهداف مورد ادعای خود در این کشور دست نیافته است.
این در حالی است که جنگ در ابعاد زمینی و موشکی به ژرفای عربستان منتقل شده و باعث فرسایش اقتصادی و نظامی این کشور شده است. اوضاع سوریه و عراق هم بهترین شاخص برای دستاوردهای محور مقاومت و ارتش سوریه و متحدانش در سال ۱۳۹۷ بود. در این سال تقریبا روزی نبود که از دستاوردهای جدید نیروهای سوریه و عراق در جبهه های نبرد علیه تروریسم چیزی نشنویم.
اکنون با این پیروزی ها سوریه و عراق طومار تروریست ها را در هم پیچیده اند. شکست پروژه های آمریکا و عربستان در لبنان و فلسیطن هم شاخص دیگری است  که نشان از پیروزی محور مقاومت در منطقه دارند.


این گزارش در بردارنده مهمترین محور تحلیل هایی است که در رسانه های عربی درباره پیروزی های محور مقاومت و ناکامی‌های ائتلاف عربی -  عبری و غربی به سردمداری عربستان و آمریکا در سال۱۳۹۶ درمیدان های نبرد و سیاست منتشر شده است.


قدرت یابی ایران در منطقه
نشریه «المجد» مصر با اشاره به نقش ایران در مبارزه با تروریسم، پیروزی های جمهوری اسلامی در منطقه را مورد توجه قرار داد و نوشت: با وجود اینکه آمریکا و عربستان برای محاصره ایران و پایان دادن به نفوذ این کشور در منطقه تلاش های بسیاری کردند، اما بازهم ایران پیروز میدان شد.


در این زمینه «هربرت لندن» رئیس مرکز پژوهش های سیاسی و استاد علوم سیاسی دانشگاه نیویورک گفت: گذرگاه زمینی ایران از تهران تا دریای مدیترانه به زودی به واقعیت تبدیل خواهد شد. آنچه وضعیت را بدتر کرده این است که کاهش نفوذ آمریکا در منطقه سبب قدرت یابی ایران شده است. نقش ایران در شکست داعش جایگاه سیاسی و تاثیر تهران را در منطقه بالا برده است.

 

 تحولات سوریه
بحران سوریه با هدف تغییر تنها نظام مقاوم عربی و جایگزینی یک نظام ضد مقاومت و دست کم خنثی نسبت به مقاومت از سوی جریان سلطه با همکاری نظام های وابسته منطقه ای مدیریت شد. با تغییر نظام سوریه عملا شکاف بزرگی میان شرق و غرب محور مقاومت ایجاد می شد و شرایط برای یکسره سازی مقاومت از طریق حذف حلقه های تک افتاده مقاومت در فلسطین و لبنان و نهایتا ایران مهیا می شد. اما تحولات در سوریه به گونه ای دیگر پیش رفت جمهوری اسلامی ایران با قرار گرفتن در کنار دولت قانونی سوریه اجازه نداد بحران سوریه با مطلوبیت محور غربی، عربی و عبری پیش برود. پس از هفت سال شرایط در سوریه کاملا تغییر کرده است. بسیاری از شهرها و مناطق راهبردی سوریه از اشغال تروریست ها خارج شده اند و در حال حاضر نوعی آرامش و امنیت در مناطق آزاد شده حاکم شده است. بسیاری از تروریست ها در سوریه کشته شده و یا از آن فرار کرده اند و مابقی نیز در مناطق مشخصی مانند استان ادلب منتقل شده و در محاصره ارتش سوریه و همپیمانان آن قرار دارند و منتظر ساعت صفر شروع عملیات نهایی ارتش برای پاکسازی مناطق باقی مانده هستند. تحولات همچنین نشان می دهد موضوع تجزیه سوریه نیز منتفی شده است و کردها که مهمترین امکان برای تجزیه سوریه محسوب می شدند خود را ناگزیر از قرار گرفتن در چتر حمایت دولت یکپارچه سوریه می بینند.


پیروزی های جبهه نظامی تاثیر بزرگی در جبهه سیاسی داشته است. جریان سلطه و ارتجاع عرب که از زمان شروع بحران سوریه در سال 2011 پیوسته تاکید بر تغییر نظام و کنار رفتن بشار اسد از قدرت داشتند، در سایه شکست هایشان در ابعاد نظامی، رسما از ادعاهای خود در باره تغییر نظام و خلع قدرت اسد، عقب نشینی کرده و تاکید دارند که بودن اسد در راس هرم سیاسی سوریه نه تنها مورد قبول آنها است بلکه یک اقدام ضروری است.


پیروزی های نظامی و دستاوردهای ارتش سوریه در سال ۱۳۹۷ بر اوضاع سیاسی این کشور هم سایه انداخت. با آن پیروزی ها دیگر اندیشه برکناری «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه از طریق نظامی توجیهی ندارد. این در شرایطی است که بسیاری از کشورهای عربی و غربی طی سال های گذشته برکناری اسد از قدرت را در سر می پروراند. اما اکنون موضع این کشورها تغییر کرده است. به طوری که «بوریس جانسون» وزیر امور خارجه انگلیس  اعلام کرده است باقی ماندن اسد در قدرت موضع عادلانه ای است. همچنین  وزیر امور خارجه فرانسه  اعلام کرد جامعه بین الملل ناچار است پس از شکست نهایی داعش در سوریه با رئیس جمهوری سوریه گفت و گو کند. ماکرون گفت بود فرانسه دیگر کنار رفتن اسد از قدرت را پیش شرطی برای حل بحران سوریه نمی داند.


این مسائل نشان می دهد موضع کشورهای اروپایی درباره بحران سوریه تغییر یافته است. نه تنها موضع اروپا درباره اسد تغییر یافته است. بلکه عربستان و روسیه در نشست آواخر نوامبر ریاض از مخالفان خواسته اند سطح درخواست خود را پایین آورند و هیاتی یکپارچه تشکیل دهند. کشورهای عربی به ویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از آغاز بحران سوریه سرسخت ترین مواضع را علیه نظام سوریه در پیش گرفته بودند. اما به نظر می رسد اکنون این کشورها در برابر ضرورت حضور اسد در قدرت تسلیم شده اند.  بازگشایی دفاتر سیاسی برخی کشورهای عربی و اعلام رسمی برخی دیگر از رژیم های عربی برای از سرگیری روابط سیاسی با دولت سوریه و درخواست از سوریه برای بازگشت به اتحادیه عرب از جمله این شاخص ها است.

 


تحولات عراق
عراق پس از اشغال این کشور از سوی امریکا و حذف رژیم سرکوبگر بعث وارد مرحله جدیدی از تاریخ سیاسی خود شد. هر چند جامعه عراق با کمک امریکا از رژیم بعث و صدام حسین خلاص شد اما این جامعه می دانست که حزب بعث و صدام ابزار امریکا در عراق بوده اند، لذا استمرار اشغال این کشور از سوی امریکا و حاکمیت نظامی امریکا بر عراق را تحمل ناپذیر دانستند و سرانجام امریکا ناگزیر به تسلیم در برابر اراده ملت عراق شد. اما روی کار آمدن دولتی که به دلایل تاریخی، فرهنگی و دینی ناگزیر از همکاری با ایران بود برای امریکا قابل تحمل نبود چرا که این نگرانی وجود داشت که با پیوستن عراق به محور مقاومت به رهبری ایران عملا جغرافیای مقاومت بزرگتر و بر بنیه نظامی، اقتصادی و امنیتی جبهه مقاومت افزوده شود. لذا به تروریسم تکفیری با عنوان داعش ماموریت داده شد تا عراق را مورد تاخت و تاز قرار دهد و اجازه ندهد عراق در محور مقاومت قرار گیرد. حد اقل امیدی که به داعش می رفت اشغال آن بخش از جغرافیای عراق بود که امکان پیوستگی زمینی محور مقاومت را از بین ببرد. لذا حدود یک سوم عراق از سوی تروریسم تکفیری اشغال شد و امریکا انتظار داشت که عراق دست کم به سه کشور خلافت داعش، کردستان و عراق تقسیم شود. اما جمهوری اسلامی به درخواست دولت عراق در کنار دولت و ملت عراق قرار گرفت و و ظرف کمتر از سه سال خلافت داعش در عراق موضوعیت خود را از دست داد. پیروزی که عملا توطئه تجزیه عراق را خنثی کرد و علی رغم تلاش مسعود بارزانی برای تفکیک کردستان از دولت مرکزی، اراده جامعه و حاکمیت عراق، این تلاش ها شکست خورد. پیروزی های نظامی در میدان سیاسی نیز استمرار یافت و با وجود تلاش های فشرده و گسترده امریکا، اسرائیل و رژیم های وابسته عربی برای تاثیر گزاری در انتخابات و تشکیل دولت، نتیجه انتخابات در راستای خواست آنها پیش نرفت و با تشکیل پارلمان جدید و تعیین روسای جمهور، مجلس و دولت، مشخص شد اراده عراق به حضور در محور مقاومت و نقش آفرینی در آن است که تامین کننده امنیت و منافع ملی عراق است.  


 تحولات یمن
در سال۱۳۹۷ در حوزه یمن نیز معادلات جدیدی رقم خورد. عربستان به هیچ یک از اهداف خود نرسید. این در حالی است که عربستان هنوز هم برای ادامه نبرد که در آن هیچ یک از ارزش های اخلاقی و قوانین بین المللی رعایت نمی شود؛ تلاش می کند تا شاید به هدف های خود دست یابد و آبروی خود را حفظ کند.


نیروهای یمن نه تنها موفق شدند مانع از دستیابی عربستان و ائتلاف همراهش به بسیاری از اهداف خود در یمن شده اند، بلکه با بدست گرفتن ابتکار عمل در حوزه نظامی هزینه های زیادی را به طرف مقابل تحمیل کنند. حملات موشکی متعدد به عمق مواضع عربستان و امارات نیز انهدام رزم ناوهای دشمن همچنین بکار گیری ظرفیت ها و توانمندیهای جدید نظامی عملا مهاجمان را در شرایط بن بست قرار داده اند. استمرار جنگ یمن عربستان را با کسری بودجه شدیدی روبرو ساخته است همچنین در سطح داخلی با مشکلات زیادی روبرو است و در سطح بین المللی نیز هر روز بر ابعاد چالش هایش افزوده می شود. در این زمینه وزارت دفاع یمن گزارشی از شکست های عربستان در جنگ علیه یمن منتشر کرده است. برپایه این گزارش در این جنگ 1200 تانک و زره پوش، 12 جنگنده آپاچی، 5 جنگنده اف 16، بیش از 20 هواپیمای جاسوسی، 10 کشتی، رزمناو و قایق جنگی در آب های دریای سرخ توسط نیروهای یمن هدف قرار گرفته اند.


افزون براین عربستان در این جنگ زیان های اقتصادی فراوانی دیده است. بودجه این کشور فراتر از 15درصد تولید خالص ملی کاهش یافته است. حجم ذخایر این کشور از سال ۱۳۹۶ تا کنون 737 میلیارد دلار به 437 میلیارد دلار کاهش یافته است.


در عرصه سیاسی هم یمن به موفقیت هایی دست یافته است. حذف علی عبدالله صالح که تلاش داشت به نوعی علیه انقلابیون کودتا کند، یکی از مهمترین دستآوردهای سیاسی یمن محسوب می شود. حضور نمایندگان انصارالله در مذاکرات صلح سازمان ملل متحد و برقراری آتش بس در الحدیده شاخص مهمی در این ارتباط محسوب می شود. هر چند شرایط در یمن یکسره نشده است اما تحولات میدانی، منطقه ای و بین المللی نشان می دهد که مردم یمن سرافرازانه از این جنگ بیرون خواهند آمد و حمله وران به این کشور فقیر اما رشید چاره ای جز پذیرش اراده مردم یمن را نخواهند داشت.

 

نگاه روزجایگاه نظامی و موقعیت سیاسی جنبش های مقاومت در منطقه 2

 

تحولات لبنان
کشور لبنان همواره در معرض حملات رژیم صهیونیستی قرار داشته است، بدون اینکه بتواند از خود دفاع کند. پس از حمله اسرائیل به لبنان و اشغال بیروت، نقش اسرائیل در این کشور پررنگ تر شد. اما با شکل گیری مقاومت اسلامی در لبنان معادله لبنان – اسرائیل وارد مرحله جدیدی شد. مقاومت اسلامی لبنان که بعد ها نام حزب الله لبنان را برگزید توانست در چند مرحله ارتش صهیونیستی را شکست داده و تقریبا تمام سرزمین لبنان ( به جز مزارع شبا وتپه های کفر شوبا)را از اشغال صهیونیستی پاک سازی کند. در سال 2006 نیز نخستین شکست تاریخ اسرائیل را در یک جنگ مستقیم نظامی بر این رژیم تحمیل کرد و معادله درگیری را تغییر داد. با شروع بحران سوریه حزب الله لبنان همانند ایران در کنار ارتش و مردم سوریه قرار گرفت و در عین حال با کمک ارتش لبنان تروریست های تکفیری را که بخش هایی از سرزمین لبنان را اشغال کرده بودند، (جرود عرسال و بخشی از جنوب ضاحیه) شکست داده و سرزمین های اشغال شده را پاک سازی کرد. در حوزه سیاسی نیز با توجه به نگاه مثبتی که مردم لبنان به حزب الله به عنوان یک نیروی مردمی که کاملا در راستای منافع و امنیت لبنان رفتار می کند، ائتلاف 8 مارس که مقاومت اسلامی مهمترین عضو آن محسوب می شود، توانست به موفقیت بزرگی دست یابد و در حال حال حاضر مقاومت در عرصه سیاسی لبنان نیز از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است. تشکیل دولت جدید لبنان در روزهای اخیر علی رغم همه کارشکنی های ماموران عربستان و اسرائیل به رهبری سعد حریری، نخست وزیر، نشان  از هوشمندی حزب الله و ائتلاف همراه دارد که با صبری استراتژیک اجازه تهدید منافع و امنیت لبنان را به دشمنان این کشور نداد.  کما اینکه بسیاری از کشورهای جهان خصوصا اروپایی با طرح های امریکایی – اسرائیلی و عربی در باره لبنان مخالفت کردند زیرا تکرار بحران سوریه در لبنان امنیت اروپا را بسیار بیشتر از بحران سوریه تهدید می کند. گزارش های اطلاعاتی اسرائیل تاکید دارد که مقاومت در لبنان و سوریه در آرمانی ترین شرایط خود قرار دارد و شروع جنگ با آن برای موجودیت اسرائیل بسیار خطرناک است. زیرا مقاومت اسلامی لبنان با حضور در بحران سوریه ضمن اندوختن تجارب بسیار از یک عقبه ائتلافی قوی برخوردار است که رسما تاکید کرده اند که در صورت وقوع جنگ در کنار لبنان قرار خواهند گرفت.

 

فلسطین
فلسطین که مهمترین بحران جهان اسلام محسوب می شود، زمانی ضعیف ترین حلقه مقاومت محسوب می شد. با پیروزی انقلاب، مقاومت در فلسطین تولدی دوباره یافت. انتفاضه های اول و دوم مردم فلسطین در واقع به معنی انتقال تجربه انقلاب به جامعه فلسطین و خروج مقاومت از انحصار گروه های فلسطین که به دلیل دوری از تفکر اسلامی در مرحله تسلیم قرار گرفته بودند. پایان اشغال غزه یکی از مهمترین دستآورد مقاومت اسلامی فلسطین بود و باریکه غزه با پشت سر گذاشتن چندین جنگ اینک از توان بازدارندگی بالایی برخوردار است که اسرائیل توان شروع جنگ دیگری علیه غزه را در خود نمی بیند.
طرح صهیونیستی ، امریکایی و عربی معامله قرن نیز مانند سایر طرح های آنها در باره فلسطین یک طرح شکست خورده است بلکه متولد نا شده مرد.


روزنامه «الاهرام» مصر و تارنمای البدیل در بخشی از گزارش های خود منزوی شدن آمریکا در موضوع انتقال سفارت از قدس به تل آویو و پیروزی های سیاسی فلسطین را مورد توجه قرار دادند.
به نوشته روزنامه الاهرام مصر، با به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی همه شرط بندی ها برای برقراری صلح از بین رفته است. اکنون همه کشورهای عربی نسبت به اصلی ترین موضوع خود که فلسطین، قدس و مسجد الاقصی است، آگاه شده اند. همه جهان از حق طرفداری می کند و در برابر آمریکا که قوانین بین الملل را زیر پا می گذارد، مقاومت می کنند. اکنون مردم فلسطین برای دفاع از مسجد الاقصی و بازپسگیری سرزمین های خود به انتفاضه و مبارزه روی آورده اند. این موضع سبب منزوی شدن آمریکا شده است. اوضاع رژیم صهیونیستی هم در این زمینه از آمریکا بهتر نیست.
به نوشته تارنمای البدیل مصر، هنوز هم مقاومت فلسطین پس از اعلام تصمیم «ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا برای انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس در صحنه سیاسی جایگاه برجسته ای را دارد. ترامپ با تصمیم جنجالی انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس بار دیگر سبب رخ دادن انتفاضه ای بنام بازگشت هر جمعه شده است که در بسیاری از سرزمین های فلسطین گسترده شده است.به نوشته البدیل، در سال ۱۳۹۷ در عرصه سیاسی بار دیگر برای آشتی میان گروه های فلسطینی فتح و حماس تلاش شد و این دو جنبش توافق آشتی ملی را امضا کردند و به شکاف ها پایان دادند.


افزون براین  فلسطین شاهد پیروزی دیگری در عرصه دیپلماسی بود. این کشور موفق شد به عضویت سازمان پلیس جنائی بین المللی «اینترپول» در آمد. این در شرایطی بود که رژیم صهیونیسی برای جلوگیری از این موفقیت تلاش های بسیاری کرد. 75 کشور در سازمان ملل به قطعنامه سازمان ملل در این زمینه رای مثبت دادند.


همچنین با انتخاب فلسطین به عنوان نماینده منطقه آسیا و پاسفیک برای عضویت کمیته اجرایی سازوکارهای بین المللی زیان های ناشی از تغییرات اقلیمی  پیروزی دیپلماسی دیگری برای فلسطین به شمار می رود. از سویی قطعنامه پیشنهادی مصر در سازمان ملل تصویب شد . در این قطعنامه مطرح شده بود که هرگونه تصمیم برای تغییر وضعیت و ساختار جمعیتی شهر قدس دارای قانونی نبوده و باطل است.


انتهای پیام/م.ت/22