پیامدهای راهپیمایی بازگشت؛ تحولات و دلایل تمایل اسرائیل به آتش بس

گروه تحلیل و تفسیر خبرگزاری قدس (قدسنا):  30 مارس سال جاری میلادی نقطه عطفی در مبارزات ملت فلسطین برای دستیابی به حقوق مشروع و غیر قابل انکار خود تلقی می شود چرا که ملتی بزرگ که ریشه در سرزمین تاریخی فلسطین دارند با ابتکاری جدید روشی نو برای مقابله تا تجاوزگری های رژیم صهیونیستی به وجود آوردند و راهپیمایی های هفتگی بازگشت را در اعتراض به اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارت خود به این شهر و همچنین طرح صلح آمریکایی برای حل نزاع فلسطینی – اسرائیلی مشهور به توافق قرن آغاز کردند و تا کنون 32 هفته است که در این راه پایداری نموده و برای تحقق کامل اهداف خود به ویژه به رسمیت شناخته شدن حق بازگشت فلسطینیان به سرزمین غصب شده خود و پایان یافتن محاصره ظالمانه غزه که بیش از 12 سال به طول انجامیده است تلاش می کنند.

شاید در ابتدا کسی تصور نمی کرد این ابتکار فلسطینیان نتایجی بی سابقه را محقق نماید اما علاوه بر آنکه اشغالگران صهیونیست را مجبور به قبول موثر بودن این روش در سخنان و عملکرد آنان نمود باعث رویش های دیگری در عرصه مبارزه گردید و ابتکارات جدیدی مانند پرتاب بادبادک ها و بالن های آتش زا به سوی اراضی اشغالی و حملات شبانه به مرزهای اسرائیل را در پی داشت.

وجه تمایز ابتکار بی نظیر، ارزان و ساده بادبادک های آتش زا آن بود که عرصه درگیری را گسترده نمود چرا که راهپیمایی های بازگشت تنها آوردگاهی برای فلسطینیان و نیروهای نظامی اسرائیلی بود و هزینه جانی گزافی برای مردم غزه داشته و دارد علاوه بر آنکه روش های مشخصی در سطوح مختلف برای مقابله با تجمعات اعتراضی در سراسر جهان وجود دارد اما پرتاب بادبادک های آتش زا عرصه درگیری ها را به راحتی و با فرمولی ساده به داخل اراضی اشغالی کشاند و زندگی ساکنان مناطق همجوار غزه را در بُعد امنیتی و اقتصادی به چالش کشاند و اسرائیل را در برابر مطالبه ای اجتماعی برای پایان دادن به این پدیده ساده اما پر هزینه برای اشغالگران قرار داد علاوه بر آنکه صهیونیست ها با تمام تکنولوژی پیشرفته ای که در اختیار داشتند نتوانستند مقابله موثری با این پدیده نو ظهور داشته باشند. فلسطینیان توانستند با حربه ای ساده میلیون ها دلار به اقتصاد اسرائیل و ساکنان اراضی اشغالی خسارت وارد کنند.

با گذر زمان و ایستادگی مردم فلسطین در برگزاری راهپیمایی های بازگشت صهیونیست ها به فکر پایان دادن به وضعیت موجود از طریق مذاکره با حماس افتادند و از سوی دیگر نیز با افزایش شمار تلفات جانی فلسطینیان طرف های خارجی نیز خواستار پایان دادن به وضعیت موجود در غزه شدند.

تلاش های انجام شده برای پایان یافتن تنش ها در مرزهای غزه در نهایت طرفین را به سوی دستیابی به توافقی جهت آتش بس سوق داد که تا کنون فراز و نشیب های زیادی را شاهد بوده است چرا که صهیونیست ها پس از جنگ سوم غزه در سال 2014 از مرزهایی آرام با غزه برخوردار بودند و پس از نا آرامی های 8 ماه گذشته انتقادات گسترده داخلی اسرائیلی نسبت به فقدان استراتژی و یا نا مناسب بودن آن از سوی دولت اسرائیل جهت مقابله با تهدیدات ناشی از غزه را در پی داشته است.

اما این توافق مخالفی جدی در عرصه داخلی فلسطین دارد و آن تشکیلات خودگران است، آنها با بی نتیجه ماندن آشتی ملی فلسطینی که پس از چند دور مذاکره در اکتبر 2017 به امضا فتح و حماس رسید فشارهای خود بر غزه را افزایش داده و عملکردی هماهنگ با اشغالگران در محاصره این منطقه در پیش گرفتند.

مخالفت ابومازن با توافق حماس و اسرائیل برای آن است که این توافق به دلیل آنکه اسرائیل با حماس وارد مذاکره شده است به معنای بی توجهی به تشکیلات خودگردان و نقش آن در غزه و به رسمیت شناختن حماس در این منطقه است و پس از امضای این توافق تشکیلات خودگردان دیگر نمی تواند در غزه نقش ایفا نماید و البته این عملکرد ابومازن به ناخرسندی وی از اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و به چالش کشاندن اقدامات اسرائیل ارتباط دارد. ابومازن اخیراً در دیدار خود با هیات مصری تاکید کرد تنها از توافقی حمایت می کند که با تشکیلات خودگردان به عنوان دولت رسمی فلسطین صورت پذیرد.

اما گروه های فلسطینی غزه که طرف اصلی رژیم صهیونیستی در تنش های اخیر در مرزهای غزه هستند با یکدیگر متحد بوده و بر دستیابی به حقوق خود با تاکید بر پابندی به اصول ملی و اعتقادی ملت فلسطین و ادامه مقاومت توافق دارند که در پایان یافتن محاصره غزه، بهبود اوضاع وخیم اقتصادی و انسانی این منطقه و بازگشایی گذرگاه های ارتباطی غزه برای ورود کالاهای مورد نیاز به این باریکه و ورود و خروج مردم این منطقه جهت انجام امور خود به ویژه درمان و تحصیل تاکید دارند.

ولی در عرصه داخلی اسرائیل شاهد چنین انسجامی نیستیم. تمامی گروه ها و جناح های سیاسی غیر حاکم در اسرائیل به طور کلی با عملکرد دولت در مواجهه با حماس و اوضاع غزه مخالف هستند و معتقدند در باید با یک حمله نظامی گسترده نظامی با حماس برخورد کرد اما در این میان افرادی مانند ایهود باراک و نفتالی بنت عدم برخوردهای سخت با حماس را عامل به وجود آمدن وضعیت کنونی می دانند و برخی دیگر مانند زیپی لیونی روی گردانی دولت از راهکارهای سیاسی را سبب به وجود آمدن چنین وضعیتی می دانند.

اما بر اساس گزارشات منابع صهیونیستی مقامات ارتش اسرائیل و دستگاه های امنیتی نیز با حمله گسترده نظامی زمینی به غزه و اشغال مجدد این منطقه که برخی سیاسیون اسرائیلی از آن حمایت می کنند موافق نیستند چنانچه در نشست های کابینه امنیتی اسرائیل در خصوص اوضاع غزه بیشترین چالش ها میان مقامات نظامی و امنیتی با لیبرمن وزیر جنگ رژیم صهیونیستی بوده است که از موافقان حمله و افزایش فشار بر نوار غزه است.

اما با نگاه به رسانه ها و مطبوعات اسرائیلی نیز شاهد این دو دستگی هستیم اما دیدگاه قالب تحلیلگران صهیونیست بر لزوم کاهش فشار از غزه و عدم حمله نظامی به این منطقه به دلیل هزینه فراوان آن برای ارتش رژیم صهیونیستی حکایت می کند چرا که در بسیاری از تحلیل های آنها از مساله احتمال انفجار غزه در برابر اسرائیل به دلیل بحران های انسانی و اقتصادی موجود در این منطقه سخن گفته و بر لزوم رفع این مشکل برای عدم مواجهه با بحران های امنیتی گسترده تر تاکید کرده اند.

اما برخی از دلایلی که هیات حاکمه در اسرائیل به دنبال دستیابی به توافق آتش بس با گروه های فلسطینی غزه است عبارتند از:

1- التهابات موجود در جبهه جولان

پیروزی های جبهه مقاومت در سوریه و نزدیک شدن نیروهای همسو با ایران به مرزهای شمالی اراضی اشغالی نگرانی هایی را برای مقامات این رژیم به وجود آورده است و موجب رایزنی های گسترده آنها با مقامات روسی جهت دور کردن این نیروها از مرزهای جولان گردید. اما اسرائیلی ها نمی خواهند با وجود این نگرانی ها خود را در جنوب نیز درگیر نمایند چرا که از توان لازم برای جنگ در دو جبهه برخوردار نیستند به ویژه آنکه وضعیت کرانه باختری نیز ملتهب بوده و در ماه های اخیر عملیات های شهادت طلبانه مختلف و اعتراضات همراهی با مردم غزه را شاهد بوده است علاوه بر آنکه هر گونه درگیری در جبهه جولان امکان ورود روسیه به این جنگ را دارد که این به هیچ وجه به نفع اسرائیلی ها نبوده و توان مقابله با قدرت روسها را ندارند.

2- فشار افکار عمومی داخلی

چنانچه اشاره شد نا امنی های ایجاد شده در 8 ماه اخیر ناشی از راهپیمایی های بازگشت، بالن های آتش زا و حملات موشکی مقاومت به جنوب اراضی اشغالی نارضایتی های گسترده ای را میان ساکنان این مناطق به وجود آورده است به نحوی که روسای شهرک های این مناطق اعلام کردند حاضر به پذیرش مشکلات حمله نظامی زمینی به غزه را به شرط تحقق آرامش دارند. لذا مقامات اسرائیل به دنبال آن هستند تا بدون درگیری نظامی گسترده با غزه شرایط مرزهای جنوبی را آرام نمایند.

3- فشار افکار عمومی خارجی

تلفات ناشی از راهپیمایی های بازگشت که تا کنون به 210 شهید و بیش از 22 هزار مجروح رسیده است مورد اعتراض موسسات حقوق بشری و بین المللی واقع شده است و مردم کشورهای مختلف نیز با برگزاری تجمعات گوناگون از دولت های خود خواستند در قبال عملکرد جنایتکارانه صهیونیست ها موضع گیری کرده و اسرائیل را تحت فشار قرار دهند و امضای توافق آتش بس می تواند اسرائیل را از پیامدهای بین المللی درگیری های موجود و تلفات جانی آن نجات دهد.

4- هزینه حمله ارتش به غزه

مقامات نظامی و امنیتی رژیم صهیونیستی به مناسبت های مختلف بر هزینه سنگین جانی حمله زمینی گسترده و اشغال مجدد غزه تاکید کرده اند چرا که این اقدام می تواند تعداد زیاد کشته های نظامی ارتش اسرائیل را در پی داشته باشد، هم اکنون غزه دارای شهر بزرگی از تونل های زیر زمینی بوده و در سال های گذشته توان نظامی خود را گسترش داده است به ویژه آنکه نیروهای مقاومت غزه به خصوص حماس و جهاد اسلامی از قدرت موشکی قابل قبولی برخوردار هستند که می توانند مناطق مسکونی اراضی اشغالی را تهدید کنند بنابراین به راه اندختن جنگ با اسرائیل علاوه بر تلفات جانی زیاد برای اسرائیل هزینه های رسانه ای و داخلی بسیار بیشتری از آنچه هم اکنون راهپیمایی های بازگشت به دنبال داشته در بر خواهد داشت.

5- فشارهای سیاسی خارجی

از ابتدای آغاز راهپیمایی های بازگشت و افزایش تلفات انسانی نهادهای رسمی کشورهای خارجی و بین المللی مانند سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا نیز نسبت به این مسائل موضع گیری نموده و اقدامات متجاوزانه صهیونیست ها علیه فلسطینیان بی دفاع را محکوم کردند چنانچه آوی دیختر رئیس هیات اسرائیلی اعزامی به پارلمان اروپا متشکل از چندین نماینده کنست رژیم صهیونیستی مورد انتقاد و توهین شدید نمایندگان چند کشور اروپایی قرار گرفت. همچنین اقدام کشورهای اروپایی برای جبران کسری بودجه آنروا از سوی کشورهای اروپایی را نیز می توان در شرایط کنونی با افزایش این فشارها مرتبط دانست. این روند تا جایی ادامه یافته است که برخی نظر سنجی های انجام شده در اسرائیل بیانگر آن است که بیش از نیمی از ساکنان اراضی اشغالی معتقدند هم اکنون اتحادیه اروپا بیشترین دشمنی را با اسرائیل انجام می دهد.

6- ایجاد فضای آرام برای اجرای توافق قرن

طرح صلح آمریکا برای حل نزاع فلسطینی – اسرائیلی که به توافق قرن شهرت دارد با توجه به آنکه بر اساس بسیاری از گزارشات ارائه شده از سوی طرف های مختلف درگیر، در آن به حقوق فلسطینیان توجهی نشده است برای اجرا شدن نیاز با جوی آرام دارد و با وجود وضعیت کنونی که مردم غزه با برگزاری راهپیمایی های بازگشت یکی از اهداف اصلی خود را مخالفت با این توافق اعلام کرده اند و از سوی دیگر تشکیلات خودگردان که به دلیل به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل حاضر به گفتگو با طرف آمریکایی نیست اجرای توافق قرن نا ممکن و یا حداقل پر هزینه است چرا که طرف فلسطینی با دلایل و دیدگاه های مختلف با آن مخالفت می کنند. بنابراین اسرائیلی ها می توانند با امضای توافق آتش بس حداقل غزه و گروه های مقاومت را که دارای قدرت بیشتری از کرانه باختری و تشکیلات خودگردان به لحاظ قدرت نظامی و حرکت های مردمی است برای اجرای توافق قرن آرام نماید و در صورت چنین اتفاقی دیگر همراه کردن ابومازن با این توافق کار سختی نخواهد بود زیرا وی ابزار خاصی برای مقابله با اسرائیلی ها ندارد چنانچه چندی پیش مقامات اسرائیلی تهدید کردند در صورتی که تشکیلات خودگردان بودجه های مربوط به غزه را پرداخت نکند خود آنها با کسر مبالغی از بودجه های اختصاصی به دولت رام الله غزه را تامین مالی خواهند کرد.

7- نگرانی از بی ثباتی غزه پس از حماس

گزینه حمله به غزه، اشغال آن و سرنگون کردن حکومت حماس در این منطقه به هیچ وجه به نفع اسرائیل نیست زیرا غزه پس از حماس دیگر برای اسرائیلی ها قابل کنترل نبوده و می تواند به تهدیدی بسیار قوی تر از آنچه امروز شاهد آن هستیم تبدیل شود، گروه های فلسطینی موجود در نوار غزه از قابلیت های مناسبی از لحاظ انگیزه، نیروی انسانی و توان نظامی برای ضربه زدن به اسرائیل برخوردار هستند که هم اکنون در کنترل حماس بوده و با آن هماهنگ هستند اما با نبود قدرت مهار کنندگی حماس جنوب اراضی اشغالی بسیار متشنج و نا امن خواهد شد.

مذاکرات و رایزنی های اسرائیل و حماس از طریق طرف مصری و با نظارت سازمان ملل متحد تا کنون تغییرات مختلفی را تجربه کرده است اما در نهایت بنابر آخرین اخبار قرار است با وجود توافق احتمالی، راهپیمایی های بازگشت به شکل اولیه آن (مسالمت آمیز) در مرزهای غزه ادامه پیدا کند، طرف اسرائیلی نیز متعهد خواهد شد همان توافق آتش بس سال 2014 را ادامه دهد و امتیازاتی چون ورود سوخت به غزه و پرداخت حقوق کارکنان حماس از سوی قطر، افزایش محدوده صیادی برای اهالی غزه و صدور مجوزهای لازم برای ورود فلسطینیان به اراضی اشغالی جهت کار ارائه کند. بندهای توافق آتش بس 2014 تا کنون از سوی اسرائیلی ها انجام نشده است که از مهمترین آنها کاهش محاصره غزه و بازگشایی دائم گذرگاه رفح برای ارسال کالا به این منطقه و افزایش محدوده صیادی تا 20 کیلومتر به عنوان اقدامات فوری این توافق مطرح شده بود که با عدم اجرا و یا اجرای ناقص و مقطعی برخی از آنها دیگر نوبت به مسائل مطرح شده در بلند مدت و پس از تحقق اقدامات فوری، نرسید. با توجه به این مسائل از سویی و دست برنداشتن گروه های مقاومت از راهپیمایی های بازگشت و افزایش قدرت نمایی آنها به ویژه اقدامات اخیر جهاد اسلامی در غزه به عنوان بازیگری جدید و قدرتمند در عرصه اقدامات نظامی و تاکید تحلیلگران صهیونیست بر خطرناک تر بودن این گروه نسبت به حماس و همچنین فشارهای داخلی اسرائیل برای حمله به غزه بعید به نظر می رسد این توافق حتی در صورت محقق شدن از ثبات بلند مدتی برای تامین منافع طرفین برخوردار باشد.

انتهای پیام/

*گردآورنده: حامد عرب سرخی (دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فلسطین)