جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ 
qodsna.ir qodsna.ir

وضعیت ائتلاف ها در عراق و
اولویت های راهبردی ایران

«حسین رویوران»

 

گروه تحلیل و تفسیر خبرگزاری قدس (قدسنا)، «حسین رویوران»*: عراق در آستانه انتخابات سرنوشت سازی قرار گرفته است. این انتخابات از آنجا که نخستین انتخابات پس از پایان اشغال بخشهایی از این کشور از سوی تروریست های داعش است، از اهمیت زیادی برخوردار است.
 

 جنگ دولت عراق علیه داعش با کمک ارتش، حشد الشعبی، نیروهای ضد تروریسم و پلیس فدرال، موفق به پاکسازی کامل عراق از داعش شد. البته در برخی نقاط کویر غرب عراق و نیز بلندیهای حمرین در شمال استان صلاح الدین تعداد کمی از تروریست ها به صورت زیرزمینی و پراکنده و در حال جابجایی حضور دارند، ولی توان آنها در ایجاد ناامنی محدود است. از بین بردن داعش در ابعاد نظامی دستاورد بزرگی بود که در ابعاد فرهنگی باید تکمیل و ریشه کن گردد. البته این پیروزی داعش را با بحران فکری روبرو ساخت چرا که داعش بر پایه اصل برپایی دولت خلافت در جغرافیا(سه استان عراق) از سازمان القاعده تجزیه شد ولی اکنون هم دولت خلافت در موصل ازبین رفته و هم جغرافیای تحت سلطه(سه استان) آنها و این تفکر داعش را با بحران فکری مواجه می کند. نکته دیگر اینکه از بین بردن داعش یک خواست اجتماعی در عراق بود که در آن شیعه و سنی اشتراک نظر داشتند، بلکه سنی ها به علت آسیب مستقیم در سه استان سنی نشین اصرار بیشتری داشتند. به همین علت نیروهای شرکت کننده در این جنگ از جایگاه اجتماعی قابل توجهی برخوردارشدند و بخش وسیعی از ائتلاف های انتخابات 22 اردیبهشت آینده بر محور مشارکت در جنگ دور می زند.

 

آخرین وضعیت گروه های سیاسی – اجتماعی عراق  و روابط  میان آنها
از زمان سقوط رژیم صدام حسین در سال 2003 تا چندی پیش احزاب سیاسی حاکم رنگ و بوی مذهبی و قومی پیدا کرده بودند وعملا سه گروه مشخص نمایندگی مردم عراق را به انحصار خود در آورده بودند. ائتلاف های شیعه و سنی و کرد مهمترین گروه های منتخب بودند که با یک ائتلاف و سهم بندی با هم حکومت می کردند. اما ناکامی حکومت های گذشته در حفظ امنیت و تامین خدمات زیر بنایی مانند برق و آب و نیزناکامی نظامی و تسلط داعش بر سه استان عراق یک تحولی در باورهای سیاسی مردم و نیز تشکل های سیاسی پدید آورد و مرحله پس از داعش را با قبل از آن متفاوت کرد. یکی از مهمترین ویژگیهای انتخابات اخیر نمایان شدن ائتلاف های فرا قومی و فرا و مذهبی است که قطعا این شرایط به وحدت اجتماعی عراق در آینده کمک می کند.

 

وضعیت ائتلاف ها و گروه های سیاسی در استانه انتخابات
وجود یک دشمن واحد به نام داعش که شهرهای سنی را تخریب و بیشتر سنی ها را قتل عام و آواره ساخت، جامعه عراق را به یکدیگر نزدیک کرد و همکاری اینها را با یکدیگر فراهم ساخت و در سازمان حشد الشعبی که با فتوای مرجعیت و کمک ایران تاسیس شد، واحدهای سنی در کنار اکثریت شیعه برای رهایی مردم با هم علیه داعش جنگیدند و این شرایط امکان همکاری سیاسی مؤلفه های قومی و مذهبی عراق را تا حد زیادی  فراهم کرد. شکست طرح رفراندوم کردها برای استقلال کردستان با همکاری ایران و احزاب کرد وحدت طلب نیز کردها را وارد حوزه همکاری شیعه و سنی کرد. این شرایط جدید امکان همکاری سیاسی و ائتلاف احزاب عرب شیعه  وسنی و نیز احزاب کرد وعرب را فراهم ساخت. در انتخابات قبلی احزاب بر پایه سابقه تاریخی و حجم مبارزه آنها با صدام وارد انتخابات می شدند ولی الان شرایط تا حد زیادی تغییر کرده است. در حال حاضر چند ائتلاف مهم در رقابت های انتخاباتی دیده می شود که به شرح زیر است:


الف:ائتلاف نصر و اصلاح به ریاست حیدر العبادی (نخست وزیر)که از 60 گروه و حزب شیعه و سنی تشکیل شده است. گروه حکیم در این ائتلاف است.
ب: ائتلاف فتح که از 18 گروه از واحدها و تشکل های حشد الشعبی تشکیل شده است مانند بدر وعصائب اهل حق وغیره که عمدتا شیعه هستند.
ج: ائتلاف ملی که در برگیرنده 26 گروه عمدتا سنی است. حزب اسلامی سلیم الجبوری رئیس پارلمان و صالح مطلگ معاون نخست وزیر و ایاد علاوی نخست وزیر سابق در این ائتلاف عضویت دارند.
د: ائتلاف همبستگی  که در برگیرنده 11 گروه سنی است. النجیفی معاون رئیس جمهور  وخمیس خنجر از چهره های سنی ضد داعش در این ائتلاف عضویت دارند.
ه: ائتلاف کردها که فقط از ائتلاف احزاب کرد تشکیل شده و قرار گذاشتند که در کردستان منفرد به میدان انتخابات بیایند ولی در مناطق مورد اختلاف مانند کرکوک به صورت متحد و در یک لیست قرار گیرند.
و: ائتلاف دولت قانون که در برگیرنده حزب الدعوه به رهبری نوری مالکی و هم پیمانانش است. در دو دوره گذشته این ائتلاف بیشترین آراء را به دست می آورد ولی این بار به علت خروج العبادی و بدر به شدت تضعیف شده است.
ز: ائتلاف سائرون که به ریاست مقتدی صدر است و از 8 گروه تشکیل شده است.
ح: ائتلاف رافدین که نمایندگی اقلیت های مسیحی، ایزدی و صابئه را نمایندگی می کند.


 چگونگی و میزان تاثیر گذاری آمریکایی ها و عربستان بر فضای سیاسی کنونی عراق
 زمانی که داعش در دروازه های شمالی بغداد استقرار یافت و تهدید می کرد که هر آن ممکن است وارد بغداد گردد هیچ کس به جز ایران به عراق کمک نکرد. در چنین شرایطی آمریکا که 60 میلیارد دلار سلاح به عراق فروخته بود حاضر به تحویل زودرس سلاح نشد و کشورهای عربی به ویژه عربستان نه تنها کمک نکردند که حامی اصلی داعش بودند. تنها ایران اسلامی بود که به درخواست دولت عراق پاسخ داد و نیروی آموزشی و سلاح به عراق ارسال کرد و با تشکیل حشد الشعبی، پا به پای عراقی ها در همه درگیری ها حضور داشت. حضور ایران در حمایت از مردم عراق در مقابل داعش یک شأن خاصی به ایران داد که قابل قیاس با هیچ کشور دیگر نیست. البته آمریکا ائتلاف ضد داعش تشکیل داد و ده ها کشور از جمله عربستان در آن شرکت داشتند اما درباره نقش آنها تردید جدی وجود دارد و برخی از گروه های حشد الشعبی آنها را به خیانت متهم می کنند و به عنوان نمونه حمله به حشد الشعبی در بغدادی استان انبار را خیانت آشکار و کمک به داعش می شمارند. به همین علت عربستان حتما اگر کمک پولی کند به ائتلافهای سنی خواهد کرد اما تاثیر محدودی دارد و تنها در قشر محدودی از سنی ها خواهد بود. اما آمریکا در انتخابات تاثیر دارد به علت اینکه دولت عراق و شخص العبادی معتقدند که دولت عراق در نقطه میانی بین ایران و آمریکا باید قرار گیرد و این فهم به آمریکا قدرت تاثیرگذاری می بخشد. کردها نیز هم پیمان آمریکا هستند. اما ایران به علت هم پیمانی با شیعه(60%) و بخشی از کردها و نیز با قشر محدودی از سنی ها بیشترین تاثیر را دارد.


وضعیت روابط ایران و عراق در حال حاضر با چه فرصت ها و چالش ها مواجه است؟
روابط ایران وعراق در حال حاضر در بهترین شرایط تاریخی خود قرار دارد. در بعد اقتصادی، ایران سالانه بیش از 12 میلیارد دلار کالا به عراق صادر می کند وعراق بزرگترین بازار ایران در جهان است. در ابعاد سیاسی و نظامی همکاری جریان دارد و سالانه حدود هفت میلیون توریست بین دو کشور جابجا می شوند. رابطه بین دو کشور هر روز ابعاد جدیدی پیدا می کند و در حال پیشرفت قرار دارد. شرایط جنگ علیه داعش و همکاری پنهان ترکیه با گروه های تروریستی سنی تاثیر سیاسی و حضور اقتصادی ترکیه در عراق را محدود ساخت و این فرصت های ایران را در عراق افزایش داد. البته رابطه بد ایران و آمریکا و احتمال خروج آمریکا از توافق هسته ای ممکن است برای ایران در عراق چالش هایی پدید آورد و ممکن است دولت عراق را در تعامل با ایران با محدودیت مواجه سازد.


مهمترین اولویت های راهبردی ایران در تعامل با عراق
عراق در دوره صدام حسین برای ایران یک تهدید استراتژیک بود. این کشور با یک حکومت اقلیتی سنی و با ایدئولوژی بعثی برای امنیت ایران تهدید جدی بود و به همین علت اولویت راهبردی اول ایران استمرار حضور اکثریت شیعه در ساختار قدرت در عراق است تا این کشور تبدیل به تهدید امنیتی برای ایران نباشد. دومین هدف راهبردی استمرار همکاری با عراق به ویژه در ابعاد اقتصادی است چرا که عراق در مرحله محاصره و تحریم به ریه اقتصادی ایران تبدیل شده است و استمرار این همکاری باید در سایه همکاری اجتماعی( توریستی و زیارتی ) و همکاری نظامی و سیاسی تقویت شود. خالی بودن عراق از تروریسم تکفیری و وهابی یک مساله مهمی برای ایران است به ویژه به علت استقرار کردهای سنی وعربها در مناطق مرزهای غربی با عراق است.


 گسترش همکاری میان دو کشور به نفع هر دو کشور است. شاید به این دلیل و نیز شعار سال حمایت از کالای ایرانی، توسعه صادرات به عراق به اهداف ملی ایران کمک می کند. در سه سال اخیر عراق به دلایل جنگی از ایران سلاح خریداری کرد و گسترش و نهادینه سازی این وابستگی به اهداف ملی کمک می کند. عراق ممکن است یک سکوی جهش برای صنایع نظامی باشد چرا که ایران وارد بازار صادرات سلاح به طور جدی نشده است. البته به علت محدودیت قانونی از طریق قطعنامه های سازمان ملل و ناخوشایندی مسئولان عراقی در اعلامی کردن این همکاری با ایران، مناسب است که این نوع همکاری به طور محرمانه استمرار و گسترش یابد.

 

* رئیس کمیسیون سیاسی و بین الملل جمعیت دفاع از ملت فلسطین

انتهای پیام/


| شناسه مطلب: 310780







نظرات کاربران

فیلم

خبرگزاری بین المللی قدس


خبرگزاری بین المللی قدس

2017 Qods News Agency. All Rights Reserved

نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.