qodsna.ir qodsna.ir
یادداشت روز/

ایران و ضرورت رها شدن از تارهای برجام

خروج امریکا از این توافق لطمه شدیدی به جایگاه بین المللی امریکا وارد می سازد و می تواند موجب کنار گذاشته شدن امریکا از هر گونه توافق بین المللی در آینده شود. موضوعی که در بحران سوریه رخ نمود و عملا امریکا از نشست های آستانه کنار گذاشته شد.

 

خبرگزاری قدس (قدسنا) «احمدرضا روح الله زاد»:  دونالد ترامپ روز جمعه تحریم های هسته ای ایران را برای یک دوره چهارماهه دیگر تعلیق کرد. رئیس جمهور امریکا در بیانیه ای که منتشر کرد اعلام کرد این آخرین باری است که تحریم های هسته ای را بر اساس توافق برجام تعلیق می کند و باید تا 120 روز دیگر اصلاحات مورد نظرش در برجام انجام گیرد و مسئولیت این کار را هم متوجه دولت های اروپایی کرد.

 

در حالی ترامپ تعلیق تحریم ها را امضاء کرد که یک فضای رسانه ای سنگین در باره تعلیق یا عدم تعلیق تحریم ها شکل گرفته بود. فضایی که بازیگران اصلی آن، ترامپ و دولت امریکا با همراهی اروپا و برخی شخصیت های داخلی ایران بودند. ترامپ و دولت امریکا پیوسته از توافق برجام اظهار ناخرسندی کرده و امریکا را در آستانه خروج از برجام نشان می دادند و اتحادیه اروپا نیز در قامت مخالف با خروج امریکا از برجام و تلاش برای راضی کردن امریکا به ماندن در توافق، رخ می نمود و برخی از سیاسیون ایران هم که  چیزی جز برجام برای عرضه ندارند، برای حفظ آن، حتی به صورت یک " پوسته بی محتوا" در نقش "تهدیدگران ملتمس" امریکا ظاهر شده اند.


سوالی که مطرح است و برخی ها در ایران تعمدا از طرح و پاسخ به آن طفره می روند آن است که" چرا دولت امریکا علی رغم تاکید بر فاجعه آمیز بودن توافق هسته ای و ضرورت بازنگری اصلاحی در آن و نیز طرح تهدیدات مکرر به خروج از برجام، همچنان آن را حفظ کرده است؟ در صورت خروج امریکا از برجام پیامدها و فرصت های آن برای طرفین توافق چه خواهد بود؟ همچنین در صورت حفظ برجام در شکل کنونی، چه نتایجی برای طرفین (مثبت یا منفی) در بر خواهد داشت؟


-    امریکا یک قدرت بین المللی است که در بسیاری از بحران های جهانی به عنوان یک طرف موثر ورود دارد. توافق هسته ای هم یک بحران بین المللی بود که امریکا در شکل گیری آن نقش موثری داشته است. برجام یک توافق بین المللی است که تقریبا همه سیاستمداران جهان آن را مهمترین توافق بین المللی می دانند که می تواند الگویی در حل دیگر بحران های بین المللی و منطقه ای محسوب شود، خروج امریکا از این توافق لطمه شدیدی به جایگاه بین المللی امریکا وارد می سازد و می تواند موجب کنار گذاشته شدن امریکا از هر گونه توافق بین المللی در آینده شود. موضوعی که در بحران سوریه رخ نمود و عملا امریکا از نشست های آستانه کنار گذاشته شد.


-    امریکا از زمان پیروزی انقلاب اسلامی، سیاست تغییر نظام در ایران را به عنوان تنها اولویت دنبال کرده است. حمایت از صدام در جنگ علیه ایران، حمایت از گروه های تروریستی داخلی و خارجی علیه منافع و امنیت ایران، تعریف و اعمال تحریم ها در همین چارچوب ارزیابی می شود. گسترش کمی و کیفی تحریم ها در چارچوب اولویت براندازی نظام، یک ضرورت است. بر این اساس با حفظ "پوسته" برجام و با سیاست تزویر و زور بهانه های لازم را برای اعمال "سیاست افزایش فشار تا تسلیم " در اختیار امریکا خواهد بود.


-    امریکا با حفظ ظاهری برجام با تاکید هوچیگرایانه خود درباره آن، عملا ایران را از دریافت امتیازات مندرج در متن برجام محروم خواهد کرد. کما اینکه تاکنون ایران نتوانسته از این امتیازات برخوردار شود. تاکیدات چند باره روسای بانک مرکزی ایران مبنی بر مسدود بودن فعالیت های بانکی ایران در سطح بین المللی به دلیل ترس کشورها از امریکا و یا تاکیدات مسئولین سیاسی و روسای شرکت های تجاری خارجی که تحریم های امریکا مانع اصلی مشارکت اقتصادی آنها در ایران است، در همین راستا قابل تامل است.


-    ایران با پذیرش برجام نشان داد که یک نظام صادق و هم راستا با نظام بین المللی است. گزارش های همیشگی آژانس بین المللی انرژی اتمی در باره انجام کلیه تعهدات ایران بر اساس مفاد برجام نیز تائید کننده این موضوع است. در چنین شرایطی خروج امریکا از برجام، موجب افزایش جایگاه ایران در سطح بین المللی خواهد شد. بدین معنی که امکان شکل گیری یک اجماع جهانی علیه ایران دیگر وجود نخواهد داشت. حال آنکه امریکا با حفظ"سایه برجام"  و طرح شروط جدیدی که پذیرش آن از سوی ایران به معنی تسلیم است و می داند ایران هرگز پذیرای آن نخواهد بود، تلاش دارد فضای بین المللی را به سمت تشکیل یک ائتلاف بین المللی علیه ایران سوق دهد. طرح شروط چهارگانه 1- اجازه دسترسی نامحدود به بازرسان بین المللی 2- تضمین دادن ایران به اینکه هیچ اقدامی برای تملک سلاح هسته ای انجام نخواهد داد(البته ایران رسما اعلام کرده که هیچ برنامه ای برای تملک سلاح هسته ای نداشته و ندارد) 3- توافق برجام محدودیت زمانی نداشته باشد.4- موشک های دوربرد ایران و تسلیحات هسته ای تفکیک پذیر نیستند و ساخت و آزمایش های موشکی، ایران را مشمول تحریم خواهد کرد، در همین راستا ارزیابی می شود.


-    فلسطین، اولویت ایران  و  اسرائیل، اولویت امریکا است. با توجه به شرایط منطقه و شکست جریان های تکفیری در سوریه و عراق و لبنان، رژیم صهیونیستی در معرض تهدید جدی قرار گرفته است. لذا با درگیر کردن ایران در موضوعات مختلف مانند برجام می تواند تا حد زیادی از تهدیدات علیه این رژیم کاسته شود. این امر فرصتی را برای پیش برد طرح غربی، عربی و عبری امریکا تحت عنوان " قرارداد نهایی" یا همان "معامله قرن" ایجاد می کند. تاکید ترامپ بر این نکته که تحریم ها باید به گونه ای باشد که جلوی ثروتمند شدن ایران را بگیرد در همین چارچوب تعریف می شود.


-    جمهوری اسلامی به دلیل پشتیبانی مردمی از انقلاب و نظام اسلامی، همچنین توانمندی های دفاعی اش و حوزه های نفوذ منطقه ای که در حال حاضر از عراق، سوریه و لبنان و فلسطین تا یمن کشیده شده است، در شرایط بسیار عالی امنیتی قرار دارد. فشار به ایران موجب می شود، ایران در سطوح امنیتی به شدت تضعیف شود. تحریم ها و مشکلات معیشتی و اقتصادی ناشی از آن می تواند اعتراضاتی را جامعه ایجاد کند که با مدیریت آن می تواند سمت و سوی تخریب گرانه پیدا کند( اغتشاشات اخیر در ایران در همین چارچوب انجام شد) حوزه های نفوذ ایران هم از کمک های ایران نمی توانند چندان برخوردار شوند. فعالیت ها در حوزه توانمندی های دفاعی ایران نیز به شدت محدود خواهد شد. افزایش تحریم ها به بهانه فعالیت های موشکی و دریایی، حقوق بشری و حضورمنطقه ای ایران با تاکید بر اینکه برجام ناقص بوده و فراگیر نیست و دعوت به قرار دادن نام سپاه و حزب الله لبنان و گروه های مقاومت فلسطین در فهرست سازمان های تروریستی، نیز تاکید مشخص بر انقلابیون یمن با همین سیاست مطرح شده است.


-     به نظر می رسد مدیریت برجام بر اساس مانیفست مراکز مطالعاتی امریکا خصوصا بنیاد کارنگی از سوی امریکا در حال انجام است. بر اساس توصیه بنیاد کارنگی، امریکا نباید از برجام خارج شود بلکه از برجام به عنوان یک ابزار جهت سیاست اصلی امریکا در باره ایران باید استفاده کند. این بنیاد تاکید دارد که برجام در حقیقت به مثابه " خط تماس" با ایران است تا تحریم ها استمرار یافته و به جهت کمی و کیفی گسترش یافته تا مراحل مهار، فشار، تعامل و نهایتا براندازی به درستی طی شود. به همین دلیل است که امریکا در هیبت یک زورگو در قضیه برجام ظاهر شده است.


-    آنچه که مایه شگفتی است حرکت بعضی افراد در ایران بر اساس نقشه راه بنیاد کارنگی است. به گونه ای که گویا در تارهای تنیده شده از سوی امریکا گرفتار شده اند و در مقابل رفتار قلدرمابانه امریکا به "دیپلماسی تهدید التماسی" روی آورده اند و به جای آنکه خروج امریکا از برجام یک فرصت تلقی شود، آن را خطر قلمداد می کنند و از اروپایی که در لباس نفاق قرار گرفته است و مسئولیت "طرح مکمل" برجام از سوی امریکا به آن واگذار شده است و در صدد پیگیری آن نیز است( سخنان مکرر مکرون، رئیس جمهور فرانسه مبنی بر گفتگو با ایران در باره تسلیحات دفاعی و حضور منطقه اش در همین راستا است) درخواست یاری می کنند. اقدامی که اقتدار رو به گسترش جمهوری اسلامی ایران را به شدت تحدید و تضعیف می کند. بر همین اساس تحلیلگران تاکید دارند ایران باید در چارچوب منافع و امنیت ملی ایران، هرچه سریعتر خود را از تارهای برجام خارج ساخته و سیاست کنشی را برگزیند. زیرا سیاست های انفعالی آن چیزی است که دشمنان ایران را به مطلوب شان می رساند.

 

*کارشناس مسائل منطقه

انتهای پیام/م.ت/22