پیامدهای داخلی و خارجی سناریوهای فراروی پرونده فساد مالی نتانیاهو
فضای سیاسی - اجتماعی اسراییل پس از نتانیاهو چگونه خواهد بود؟/ چهارگزینه احتمالی نخست وزیری آینده مشخص شدند
اگر بخواهیم به فضای سیاسی پس از نتانیاهو بپردازیم، در حال حاضر (از نگاه اسراییلی‌ها) گیدعون ساعر می‌تواند جایگزین مناسبی برای سمت نخست وزیری این رژیم باشد.
خبرگزاری قدس (قدسنا): علی باقریانی*:
یکی از موضوعاتی که درباره پرونده فساد مالی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس مطرح است، اینکه با فرض کنار رفتن وی از سمت نخست وزیری، فضای سیاسی و اجتماعی این رژیم پس از او به چه شکل خواهد بود و با تغییر نخست وزیر، چه اندازه سیاست‌های این رژیم در مواجهه با موضوعات مختلف داخلی و خارجی تغییر خواهد کرد. با نگاهی گذرا به سیاست‌های چندین ساله این رژیم در خواهیم یافت که ممکن است با تغییر نخست وزیر سیاست‌های این رژیم در برخی موارد، که اغلب مسایل داخلی هستند، تغییر کند اما در بیشتر مسایل خارجی به ویژه موضوعات مرتبط با ایران و محور مقاومت نباید انتظار تغییرات چندانی داشت.
مقدمه
در ماه‌های اخیر با جدی‌تر شدن پرونده‌های فساد مالی نتانیاهو، سناریوهای متعددی برای آینده اسراییل متصور است. سناریوهایی که در مجموع در سه محور ذیل قرار دارند:
1- ابقای نتانیاهو 2- جایگزینی نخست وزیری راستگرا 3- جایگزینی نخست وزیری از جناح چپ و میانه
حال سوال اینجاست که پیامدهای داخلی و خارجی هر یک از این سناریوها به چه شکل خواهد بود و می‌توان چه فضایی را برای آینده اسراییل پیش بینی نمود؟ گزارش فوق قصد دارد ضمن پرداختن به این پرسش توان اجرایی هر یک از گزینه‌های نخست وزیری آینده اسراییل را نیز بسنجد و در آخر مناسب‌ترین گزینه را از نگاه اسراییلی‌ها معرفی نماید.
1- ابقای نتانیاهو
به نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی اسراییل محتمل‌ترین سناریو برای آینده اسراییل ابقای نتانیاهو به عنوان نخست وزیر اسراییل باشد و پرونده‌های یاد شده نتوانند به محکومیت یا استعفای وی منتهی شوند. در این سناریو نتانیاهو در گام اول در صدد خواهد بود محبوبیت خدشه‌دار شده خود را بهبود ببخشد و چه بهانه‌ای بهتر از ایجاد بحران امنیتی جدید برای اسراییل. پس در این مرحله نتانیاهو در پی اقدامی برای امنیتی‌تر کردن فضای عمومی در اسراییل است تا در سایه آن بتواند بر محبوبیت خود به عنوان منجی جامعه اسراییل بیفزاید. اقدامی که وی بارها و بارها انجام داده و همیشه از انجام آن بهره برده است. لذا حمله‌ای دیگر به نوار غزه یا حتی درگیری با حزب الله لبنان در مناطق شمالی اسراییل گزینه‌های محتمل در این سناریو خواهند بود. شاهد مثال این سناریو پیشنهاد اخیر وی مبنی بر استقلال بیشتر کابینه امنیتی برای شروع جنگ است.(1)
2- جایگزینی عنصری راستگرا بجای نتانیاهو
در این سناریو که پس از گزینه ابقای نتانیاهو مطرح می‌شود، پرونده فساد مالی به مرحله‌ای می‌رسد که یا وی از سمت خود به عنوان نخست وزیر خلع می‌گردد و یا مجبور به استعفا می‌شود. در حالت فوق فرد راستگرای دیگری که احتمالاً نفتالی بنت (رهبر حزب خانه یهود) یا گیدعون ساعر (فرد دوم حزب لیکود) یا آویگدور لیبرمن (رهبر حزب اسراییل خانه ما) خواهد بود سکان‌دار دولت اسراییل خواهد شد.
الف) نفتالی بنت
بر اساس نظرسنجی‌ها در میان راستگرایان بنت از اقبال عمومی بیشتری نسبت به سایرین برای تصدی سمت نخست وزیری اسراییل برخوردار است.(2) وی در عرصه داخلی با نگاهی افراط‌گرایانه طرفدار همه جانبه توسعه شهرک‌های یهودی کرانه باختری و الحاق منطقه C به اسراییل است(3) لذا پیش‌بینی می‌شود با نخست وزیری وی شاهد پیشرفت چشمگیری در توسعه شهرک‌ها باشیم. با توجه به اهتمام وی برای تصویب قوانینی افراطی، در این سناریو تصویب نهایی قانون تنظیم، قانون دولت یهود و قانون اورشلیم واحد محتمل می‌باشد.(4) در عرصه منطقه‌ای و به ویژه مقابله با محور مقاومت، همان طور که سابقه بنت نشان می‌دهد، وی سیاست‌های نتانیاهو را ادامه خواهد داد و نگاهی مقابله‌ای به حماس، جهاد و حزب الله خواهد داشت و باید انتظار داشت بنت برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه اقدامات عملیاتی متعددی را انجام دهد.(5)
ب) گیدعون ساعر
یکی از گزینه‌های جناح راست پس از بنت بی شک ساعر است. وی که تازه به دنیای سیاست بازگشته، در ماه‌های اخیر از اظهارنظرهای چالشی پرهیز می‌کند و بیشتر سعی دارد خود را به عنوان رهبری در سایه برای حزب لیکود مطرح نماید و به عبارتی دیگر خود را برای نخست وزیری بعدی اسراییل آماده می‌کند و قصد ندارد در فضای کنونی اسراییل با نتانیاهو مبارزه کرده و از وی شدیداً انتقاد کند. اما با این حال تصور می‌شود در سناریو نخست وزیری ساعر، افزایش حضور ایران در منطقه به عنوان اصلی‌ترین نگرانی اسراییل مطرح باشد و در همین راستا تسلیح حزب الله به موشک‌های نقطه زن از خطوط قرمز اسراییل به شمار می‌رود.(6) ساعر در بحران سوریه ضمن کاستن از نفوذ ایران به دنبال خلع قدرت بشار اسد خواهد بود.(7)
3- جایگزینی عنصری چپگرا و میانه به جای نتانیاهو
در این سناریو که احتمال آن با توجه به اقبال عمومی پایین احزاب چپگرا و میانه کمتر از گزینه‌های قبلی به نظر می‌رسد، افرادی چون یائیر لاپید (رهبر حزب یش عاتید) و آوی گابای (رهبر جدید حزب کارگر) مطرح هستند.
الف) آوی گابای
گابای که به تازگی و پس از رقابتی تنگاتنگ با عمیر پرتص با سابقه توانست به عنوان رهبر حزب کارگر پیروز شود، سابقه‌ای نه چندان چپگرا دارد. وی که در گذشته عنصری راستگرا و عضو حزب کولانو بوده است و حتی سابقه وزارت در کابینه نتانیاهو دارد،(8) پیش‌بینی می‌شود در صورت انتخاب به عنوان نخست وزیر اسراییل آن چنان که باید و شاید اندیشه‌های چپگراها را دنبال نکند. در این سناریو گابای ضمن حمایت از راه حل دو دولت و تشکیل دولت فلسطینی، خواستار ادامه شهرک‌سازی در بلوک‌های اصلی کرانه باختری (به ویژه در منطقه استراتژیک دره اردن) است.(9) گابای خواستار تقویت روابط با کشورهای سنی معتدل منطقه نظیر عربستان، مصر و اردن است.(10) وی در عرصه داخلی خواستار اصلاح برخی قوانین مذهبی و آموزشی است (قوانینی که به ویژه حزب خانه یهود حامی آنهاست).(11) گابای در پی افزایش رفاه اجتماعی و کاهش نابرابری مرکز و حاشیه و به ویژه کاهش هزینه‌های زندگی خواهد بود.(12)
ب) یائیر لاپید
یکی از گزینه‌هایی که در چند ماه اخیر (به ویژه از ژانویه 2017 تا کنون) همیشه به عنوان رقیبی در نظرسنجی‌ها برای نتانیاهو و حزب لیکود مطرح بوده، لاپید و حزب یش عاتید است. لاپید که خود در کابینه قبلی در ائتلاف با حزب لیکود قرار داشت، در دولت کنونی همواره به عنوان عنصری اپوزیسیون به نقد جدی دولت نتانیاهو پرداخته است. در شرایط کنونی نیز یکی از سناریوهای محتمل برای نخست وزیری آینده اسراییل، یائیر لاپید است. از آنجایی که اندیشه‌های اجتماعی وی در قرابت بسیار زیادی با اندیشه‌های گابای رهبر حزب کارگر دارد، لاپید نیز حامی راه حل دو دولت و تشکیل دولت فلسطینی است.(13) وی مانند گابای خواستار افزایش رفاه عمومی و کاهش هزینه‌های زندگیست.(14) در خصوص مواجهه با محور مقاومت، لاپید از مقابله خردمندانه با ایران، حزب الله، حماس و جهاد اسلامی حمایت می‌کند و هر اقدام مقابله‌ای را توجیه نمی‌کند.(15)
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
در مجموع با در نظر گرفتن سناریوهای ذکر شده و همچنین سوابق، اظهارات و تفکرات فردی و حزبی هر یک از گزینه‌های احتمالی، با درنظر گرفتن شرایط کنونی سیاسی و اجتماعی اسراییل، می‌توان این طور نتیجه گرفت که در برخی موارد که بیشتر جنبه منطقه‌ای و بین‌المللی دارند استراتژی آینده سیاسی اسراییل یکسان خواهد بود و در واقع علی‌رغم انتخاب هر یک از گزینه‌های یاد شده از دو طیف رقیب، شاهد سیاستی مشترک از جانب آنها خواهیم بود. در این دسته از سیاست‌ها مواردی چون کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران و هم‌پیمانانش، کاهش قدرت تسلیحاتی حزب الله لبنان، سرنگونی حکومت سوریه به رهبری بشار اسد، خلع سلاح نیروهای مقاومت فلسطینی (حماس، جهاد و...)، تقویت روابط با کشورهای سنی معتدل منطقه (نظیر عربستان، اردن و مصر)، تقویت روابط (به ویژه در حوزه اقتصادی و سایبری) با اتحادیه اروپا و کشورهایی نظیر هند و تعمیق روابط با ایالات متحده را می‌توان نام برد.
در طرف مقابل سیاست‌هایی قرار دارند که تحت الشعاع سناریوهای یاد شده می‌توانند به صورت متفاوت در اسراییل اجرا شوند. این سیاست‌ها که بیشتر در حوزه داخلی نمود عینی پیدا می‌کنند، عبارتند از: حمایت از راه حل یک دولت یا دو دولت، نحوه تعامل با تشکیلات خودگردان فلسطین و پیگیری مذاکرات سازش، میزان توسعه شهرک‌سازی در کرانه باختری، اهمیت دادن به امور رفاه اجتماعی، بازنگری در برخی قوانین داخلی (قانون دولت یهودی، قوانین مربوط به حریدی‌ها، قوانین آموزشی و قوانین مالیاتی و رفاهی(.
در پایان بیان این نکته الزامیست که قدرت اجرای این سیاست‌ها در هر یک از سناریوها و یا در واقع قدرت اجرایی هر یک از گزینه‌های نخست وزیری آینده اسراییل در موفقیت آنها در این سمت بسیار موثر است. در جدول زیر مهم‌ترین مولفه‌های نخست وزیری در اسراییل به همراه امتیاز هر یک گزینه‌ها (صفر تا 3 ستاره) در آن مورد بیان شده است. گفتنی است این جدول با رصد سوابق، اظهارات و تفکرات فردی و حزبی هر کدام از گزینه‌ها جمع‌آوری شده و مطمئناً بدون اشکال نبوده و جای نقد و بررسی آن وجود دارد.
در مجموع همان طور که پیش از این گفته شده است در حال حاضر ابقای نتانیاهو بهترین سناریو برای رژیم صهیونیستی به حساب می‌آید و وی بالاترین امتیاز را نسبت به سایر رقبا، در مجموع مولفه‌های بیان شده از آن خود کرده است. اما اگر بخواهیم به فضای سیاسی پس از نتانیاهو بپردازیم، در حال حاضر (از نگاه اسراییلی‌ها) گیدعون ساعر می‌تواند جایگزین مناسبی برای سمت نخست وزیری اسراییل باشد.
*کارشناس مسایل فلسطین و رژیم صهیونیستی در موسسه مطالعاتی ندا
انتهای پیام/