واکنش سرد اسرائیل به بهار عربی

خبرگزاری قدس (قدسنا) «محمد قهرمانی»*:  از زمان شکل گیری رژیم صهیونیستی (1948)  تا حدود سه دهه خطر امنیتی بر علیه این رژیم بیشتر  در خطر امنیتی دولت های عربی و احتمال بهره برداری از ارتش های آنها بر علیه اسرائیل خلاصه می شد. در آن سالها از منظر تحلیل گران اسرائیل هر انقلاب و نا آرامی در دنیای عربی و اسلامی نه تنها ناپسند نبوده بلکه مورد حمایت غیر مستقیم نیز قرار می گرفت تا از این طریق اسرائیل از امنیت بیشتری بهره مند گردد. حوادثی از قبیل درگیری داخلی اردن معروف به حادثه سپتامبر سیاه(1970) اختلافات و درگیری های یمن، شورش اخوان المسلمین سوریه، (1980) بویژه درگیری های داخلی لبنان در همین راستا ارزیابی و تحلیل می شد زیرا اینگونه حوادث باعث می گردیدکشورهای عربی به اوضاع داخلی خودشان مشغول شده و توان و امکانات خود را  در مقابله با اسرائیل بکار نگیرند.

از دهه هشتاد به بعد و به موازات مجموعه ای از تحولات بین المللی، اهتمام بیشتری به مردم سالاری در دنیا نیز شده و در نتیجه نقش بازیگران غیر دولتی در برابر بازیگران دولتی کاملا تقویت گردید، و از سویی شکست های پی در پی دولت های رسمی عربی در مواجهه با اسرائیل در این سالها باعث شد تا آنها عملا  از دایره تهدیدات اسرائیل خارج شده  و جای خود را به  نیروهای مردمی و شبه نظامی خارج از  حیطه حکومت ها بدهند. از این مرحله به بعد است که می بینیم ناآرامی های سیاسی در کشورهای عربی چندان مطلوب اسرائیل نیست و بخصوص با شروع فرایند صلح میان اعراب و اسرائیل  بیشتر جریان های ضد اسرائیلی چهره اسلامی هم به خود گرفته و روی کار آمدن دولت های اسلامی در منطقه نه تنها حاکمیت های عربی بلکه اسرائیل را  نیز نگران ساخته است.

کم کم اسرائیل عمده توجه خود را به بازیگران غیر دولتی شناسنامه دار و یا بدون نشان معطوف کرد، کسانیکه در آینده این امکان را دارند با وسایلی ساده مانند خمپاره و موشک های زمین به زمین، و در قالب گروه های کوچک چریکی این رژیم را تهدید کنند. رژیم اسرائیل در جریان انتفاضه اول(1987- 1993) و سپس درسراسر دهه 1990 با موجی از این حملات مواجه گردید و این گروه ها در کشورهای پیرامونی هم تقویت شده و با دولت های سکولار خود درگیریی های پیدا  کرده اند.

وقوع آشوب های سیاسی در جهان عرب در سال 2011 و در نتیجه پیروزی انقلاب مصر ، تونس ، لیبی و .....، احتمال حاکمیت دولت های ناتوان در خاورمیانه را بیشتر کرده و مواجهه با اسلام گرایی نه تنها دغدغه دولت های محافظه کار عربی بلکه بعنوان سیاست مشترک کشورهای عربی با اسرائیل به حساب آمد. از نظر تئوریس های نظامی اسرائیل در چنین وضعیتی تهدیدات متقارن جای خود را به  تهدیدات غیر متقارن داده و گروه های شبه نظامی در میدان معرکه نقش بارزتری پیدا می کنند. در وضعیت بی دولتی انبوه بازیگرانی وجود خواهند داشت که بهیچ وجه پاسخگو نبوده و مسئوولیت اقدامات خود را بر عهده نمی گیرندو لذا امکان بازدارنگی اسرائیل  به پایین ترین حد خود کاهش می یابد. از نظر این رژیم با فروپاشی نظام های سیاسی  منطقه  و مسلح شدن جمعیت های میلیونی از جمله آوارگان فلسطنیی، معلوم نیست در آینده عملیات های ایذایی علیه این رژیم  چه ابعاد و وجوهی داشته باشد.

در چنین فضایی تحلیل های سیاسی اسرائیل را می توان به دو دسته مشخص خلاصه کرد:

-          برخی این ناامنی ها را بعنوان مقدمه ای برای روی کار آمدن دولت های دموکراتیک در منطقه تصور می کردند که در پایان  به نفع اسرائیل تمام شده و به امضای صلحی پایدار با آنها می انجامد. از نظر این تحلیل گران دولت های دموکراتیک بیشتر به امور داخلی  خودشان مشغول می شوند تا رویکردی خصمانه بر علیه اسرائیل و متحدان آن. این تحلیل گران می گفتند پروژه سقوط دولتی مانند بشار اسد و در نتیجه شکست محور مقاومت به رهبری ایران کاملا به نفع اسرائیل تمام می شود و  اسرائیل  می تواند با توسعه مناسبات با کشورهای میانه رو  مثل ترکیه فضای امنیتی بیشتری در منطقه پیدا کند. 

-          در کنار چنین تحلیلی، در نگاهی دیگر که اکنون  تقویت نیز شده است، غالب یهودیان بر این عقیده هستند وقتی ما به عینه می بینیم بهترین دوستان اسرائیل که قرارداد صلح با ما امضاء کرده اند از صحنه سیاسی خارج می شوند، معلوم نیست تحولات  در آینده بخصوص احتمال قدرت یابی نیروهای تندرو به نفع اسرائیل بوده باشد.

آهارون زئیفی ژنرال اسرائیلی که ریاست سابق سازمان اطلاعات نظامی ارتش را بر عهده داشت در کنفرانس هرتسلیا که در دهمین سالگرد حادثه یازده سپتامبر تشکیل شده بود می گوید:

انقلاب عربی فرصتی است تا کشورهای عربی بتوانند در راستای مقابله با اسلامی که آنرا افراطی می نامد مقابله کنند. وی تأکید می کند اسرائیل نباید خود را وارد این معرکه کند تا آتش را به روی خود بگشاید. وی می افزاید: ارتش سوریه مشغول دفاع از بشار اسد است و به دنبال حمله به اسرائیل نخواهد بود، از نظر وی خطر اساسی در اوضاع کنونی ایران است که با وجود بهار عربی همچنان آسوده خاطر به اقدامات خود ادامه می دهد.

در برابر این وضعیت اسرائیل چند گزینه خواهد داشت:

1-        تشدید حملات و بخصوص اقدامات تلافی جویانه علیه شبه نظامیان: در این صورت این گروه ها که هیچ تعهد و حضوری در دولت ندارند ازاینگونه حملات آسیب زیادی نخواهند دید. در جنگ نامتقارن طرف ضعیف تر با فشار روانی و منابع اندک حتی با شکست نظامی می تواند بر اهداف استراتژیک خود دست یابد. و لذا هیچ چشم اندازی برای پیروزی بزرگ و سریع و کم تلفات و یا توقف عملیات ضد اسرائیل وجود نخواهد داشت. نمونه آن جنوب لبنان و غزه است که اسرائیل با چالش های آن دست به گریبان است.

2-        تصرف و اشغال زمین های که حاکمیتی ندارند  و یا حاکمیت آنها ضعیف است: مانند سالهای دهه 80 و اشغال جنوب لبنان برای حفظ امنیت شمال اسرائیل؛ در این صورت اولا: بطور قطع و یقین جنگ طولانی و فرسایشی خواهد شد و رژیم را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد. ثانیا: اینگونه حملات تا چه اندازه می تواند جلو حملات آنها را بگیرد مورد تردید است.

در تحلیل نهایی می توان گفت اسرائیل حق دارد به پیامد انقلاب های عربی بدبین باشد زیرا مجموعه ای از احتمالات از حاکمیت دولت های اسلام گرا و ضد اسرائیلی گرفته تا وضعیت هرج و مرج و تقویت شبه نظامیان ضد اسرائیلی در منطقه و در خوشبینانه ترین  حالت با وضعیت فقدان امنیت در پشت مرزهای خود  مواجه خواهد شد.

*عضو کمیسیون سیاسی جمعیت دفاع از ملت فلسطین

انتهای پیام/