تحلیلی بر عزل و نصب ولیعهد در عربستان

خبرگزاری قدس (قدسنا) : «حسین رویوران»:  عزل کامل محمد بن نایف و اعلام محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد جدید عربستان، تحولی است که قطعا پیامدهای سیاسی و نظامی را در پی خواهد داشت:
 

تعیین محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد؛ اصل جایگزینی در راس قدرت در این کشور را تغییر می دهد. از زمان تاسیس کشور عربستان سعودی این دومین باری است که جایگزینی به صورت عمودی و از پدر به پسر صورت می گیرد. در سال 1954 با مرگ عبدالعزیز پسرش سعود به قدرت رسید ولی از آن زمان تاکنون اصل جایگزینی به صورت افقی و در میان برادران جریان داشت. حدود 3 سال پیش با مرگ عبدالله، برادرش سلمان به عنوان پادشاه اعلام شد و قرار بر این بود که مقرن، برادر دیگر سلمان ولیعهد پادشاه باشد ولی ملک سلمان با عزل مقرن، این قاعده را تغییر داد و محمد بن نایف و پسرش محمد بن سلمان را به عنوان ولیعهد اول و دوم اعلام کرد. با این اقدام سلمان، عملا قدرت از همه خانواده های عبدالعزیز گرفته شد و در خانواده سلمان و نایف قرار گرفت. اکنون با عزل محمد بن نایف و معرفی محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد، قدرت در خانواده سلمان محدود شد و عملا همه شاهزادگان سعودی از قدرت دور شدند.
 

محمد بن نایف علاوه بر سمت ولیعهدی وزیر کشور و مسئول امنیت داخلی نیز بود و به همین دلیل تعدادی از سازمان های امنیتی و پلیس را تحت فرماندهی داشت. عزل وی از همه سمت ها نشان از نوعی نگرانی از باقی ماندنش در قدرت پس از عزلش از ولیعهدی دارد.
 

محمد بن نایف دارای ارتباطات گسترده ای با امریکا به ویژه با سازمان های امنیتی و نهاد های نظامی است. همواره این نهاد ها محمد بن نایف را نامزد اصلی خود در عربستان عنوان می کردند. پس از رئیس جمهور شدن ترامپ، محمد بن سلمان با برقراری ارتباط با ترامپ و دادن رشوه ها و هدایا تلاش داشت تا موافقت امریکا با این تغییر را به دست آورد. با سفر دونالد ترامپ به ریاض گویا موافقتی در این زمینه داده شده است. با این همه معلوم نیست دیگر نهاد های قدرت در امریکا این تغییر را قبول کنند. وضعیتی که اکنون در ارتباط با قطر وجود دارد نشان از دو دستگی کامل در امریکا است و شاید این اقدام ملک سلمان نیز با چنین وضعیتی روبرو شود.
 

محمد بن سلمان فردی است که از جایگاه ولیعهد دومی و وزیر دفاع، جنگ یمن را شروع کرد. او بود که جنگ و محاصره و تحریم را علیه قطر شروع کرد و این شاهزاده با اعلام اینکه ناامنی را به داخل ایران منتقل می کند، تروریست های خود را در تهران فعال ساخت. این حوادث نشان می دهد که محمد بن سلمان فردی کم تجربه، ماجراجو و جویای نام است.عدم موفقیت وی در همه جنگ ها و ناامنی هایی که به وجود آورده است، تثبیت وی در جایگاه ولیعهدی را تضعیف می کند. اگر تا کنون در میان شاهزادگان سعودی مخالفت های جدی دیده نشده است، قطعا با مرگ سلمان این مخالفت ها ظهور بروز خواهد داشت.
 

محمد بن سلمان علاوه بر ماجراجویی های نظامی ، ماجراجویی های اقتصادی نیز داشته است. او مدتی پیش با اعلام چشم انداز 2030 از مردم عربستان خواست که کمربند ها را محکم ببندند و محدویت های اقتصادی را برای ساختن آینده ای بهتر تحمل کنند. اما به فاصله اندکی و با اعتراضات شدیدمردم، از این اظهار نظر عقب نشینی کرد و تمام امتیازات حقوقی را که به بهانه این برنامه قطع شده بود، مجددا به کارکنان دولت برگرداند و برای جلب حمایت نظامیان نیز ناچار به پرداخت 4 ماه حقوق اضافی در مدت 6 ماه شد. این ناپایداری در تصمیمات اقتصادی نشانگر ماجراجویی در این بخش حساس است که مردم قطعا در مقابل هرگونه ناپایداری در این زمینه مقاومت خواهند کرد.
 

 یکی از مهمترین پرسش ها در این زمینه واکنش بیش از 4 هزار شاهزاده سعودی در مقابل این تحولات است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این شاهزادگان هیچ اقدامی که موجودیت و استقرار نظام را تهدید کند، انجام نخواهند داد. زیرا نظام آل سعود تا حدی لرزان است که ممکن است با هر اعتراضی از درون دچار فروپاشی گردد و همه با هم متضرر شوند. ولی در عین حال بستن دهان این شاهزادگان برای دولت سعودی هزینه دارد و محمد بن سلمان باید مبالغ زیادی به این شاهزادگان بپردازد تا آنها دهان خود را ببندند و نسبت به وضع موجود اعتراض نداشته باشند. بر این اساس می توان گفت تا زمانی که سلمان در جایگاه پادشاهی حضور دارد؛ اتفاق خاصی نخواهد افتاد اما زمانی که ملک سلمان فوت کند و به هنگام جایگزینی از طرف شورای بیعت، آن گاه بسیاری از شاهزادگان جویای قدرت که در شورای بیعت نیز حضور دارند؛ رفتار متفاوتی خواهند داشت.
 

با توجه به بیماری ملک سلمان و ناتوانی وی در اداره نظام سیاسی در عربستان، قطعا محمد بن سلمان اکثر تصمیمات اصلی نظام در عربستان را خواهد گرفت و عملا پادشاه بدون تاج خواهد بود. حس ماجراجویی که در این جوان وجود دارد ممکن است عربستان را به سمت ناپایداری و ناامنی بکشاند و این رفتار برای قدرت های حامی عربستان از جمله امریکا قابل قبول نیست. به همین دلیل تصور می شود که امریکا رفتار محمد بن سلمان را تحت نظر و به گونه ای کنترل خواهد کرد. ولی اگر این شاهزاده جویای پادشاهی خارج از چارچوب امریکا عمل کند؛ قطعا امریکا او را کنار زده و فرد دیگری را از این خاندان جایگزین خواهد کرد.
 

انتهای پیام/22/