شیعه و رهبری دنیای جدید اسلام (دکتر أسامه أبو نحل)

در حالی که جهان اسلامی در بخش اهل سنت آن به واقعیات موجود جهان نگریسته و تفاوت میزانها و معیارهای قوا را بعنوان توجیهی برای رفتار خود و شکست سیاسی و دنباله روی اقتصادی و عقب ماندگی علمی و پژوهشی و آکادمیک و تبدیل شدن به کانون مصرف گرایی برای جهان غرب مطرح می کنند و تمام توانایی های آن در تقلید از جهان غرب و تنها فسق و فجور آن،نهفته است و در تاسیس تعداد بیشتری از ماهواره های فساد انگیز و تمرکز بر تولید فیلمها و سریالهای مستهجن و پرده در و انجام مصاحبه های بسیار با رجال دین در این شبکه ها و ایجاد و برجسته کردن اختلافات در مسائل فقهی که با عث شده بسیاری در بر حق بودن یا نبودن عقاید و طوایف فکری مختلف دچار حیرانی و شک شوند و فتاوایی درباره مسائل پیش پا افتاده صادر شود و بینندگان تحت تاثیر دعواهای علماء اعتقاد خود را ببازند
"شیعه و زعامت دنیای جدید اسلام "  یک نامگذاری ادبی یا مبالغه آمیز نیست و شکل و سیاق رویدادها درستی آنرا برای ما تبیین خواهد کرد و البته با این سخنان قصد ایجاد خدشه و بحران در جهان اهل سنت ندارم و به کاستن از ارزش آن جسارت نمی کنم و نیز قصد هم ندارم که برای شیعیان بیش از آنچه که مستحق هستند ثقل و ارزشی قائل شوم و نیز قصد تفرقه افکنی بین این دو رکن جهان اسلام را هم ندارم . ولی سخنم از هیچ و پوچ برنمی خیزد بلکه اطلاعاتی که در دست است اثبات کننده آنست و جای پنهانکاری و لاپوشانی نیست که اگر چنین کنیم سر بزیر برف فرو برده ایم .
جهان اهل سنت از زمان سقوط دولت عثمانی در سال 1924 م ارزش سیاسی تاثیرگذار خود حتی تاریخش را از دست داد. و ما شاهد ظهور سران بزرگ اهل سنت جز دو شخصیت در قرن 20  چون جمال عبدالناصر و صدام حسین (حال چه ما با روش حکومتی آنان موافق باشیم و چه مخالف) نبودیم. این دو نفر قوی ترین شخصیتهایی بودند که در میان شخصیتهای اهل سنت ظهور کردند و مردم به دلایل مختلف آنان را پیشوای خود گرفتند و گرچه که در جامه عمل پوشاندن به طرحهای واقعی موفق نبودند ولی تاریخ آنان و قدرت شخصیتی و غرور عربی آنها در آن نسل تاثیر بسزا گذاشت و عواطف آنانرا برانگیخت و با مرگ آنان اهل سنت رهبران کاریزماتیک خود را که مردم گرد آنان حلقه زده بودند از دست دادند .
اما شیعه چه سرنوشتی داشته و چگونه گامهای کوشای خود را برای رهبری جهان اسلام یکی پس از دیگری برداشته است ؟ در آغاز باید اشاره کنیم که این اولین باری نیست که شیعه رهبری بر جهان اسلام را تجربه می کند چرا که در زمان دولت فاطمی نیز شیعیان فاطمی توانستند بر مصر حاکم شده و پس از آن با گسترش سیطره خود به سمت بغداد پایتخت اهل سنت، بر جهان اسلام حاکم شوند .
پس از آن نیز صفویان شیعی در ایران توانستند پیش از آنکه عثمانی ها بتوانند بغداد را از فاطمیان بازپس گیرند ،بر بغداد حاکم شوند . اما پس از آن تاریخ شیعیان مدت طولانی در لابلای صفحات تاریخ گم بود تا آنکه در میان درگیری های داخلی لبنان حزب شیعی "امل" لبنان پدیدار شد که عضوی از ائتلاف اسلامی شیعی سنی بعلاوه دروزی ها و فلسطینیان ساکن لبنان بود و اعضای آن در برابر اهل سنت و بخصوص مارونی ها صف کشیدند .
پس از یورش نیروهای اسرائیلی به لبنان در سال 1982 م و اخراج کامل سازمان آزادیبخش فلسطین از لبنان برخی از عناصر شیعی از حزب امل جدا شده و حزبی با رنگ و بوی دینی تشکیل دادند که به نحوی با ایران در ارتباط بود و "حزب الله" نامیده شد که مهمترین رهبران آن "سید راغب حرب" و "سید عباس موسوی" بودند که اسرائیل آنان را در سال 1992 ترور کرد و اکنون سید حسن نصرالله رهبر آنست .
این حزب با مقاومت در برابر اسرائیل در بیش از نیمی از مساحت لبنان عقاید خود را گسترد و بخصوص با عملیات اواخر سال 1982  بر ضد نیروهای دریایی امریکا سریعا به شهرت رسید و سپس عملیات خود بخصوص از نوع شهادت طلبانه را در جنوب لبنان بر ضد اسرائیل افزایش داد و خساراتی سنگین به این رژیم وارد کرد که افکار عمومی اسرائیل را با چالش مواجه نمود  تا آنجا که نیروهای اسرائیلی بدون آنکه بتوانند با دولت لبنان به صلح برسند به عقب نشینی از لبنان پناه بردند .
در تاریخ درگیری عربی - اسرائیلی این اولین باری بود که اسرائیل مجبور شد بدون دریافت حتی کوچکترین امتیاز متقابل ،تن به اعطای امتیاز به طرف لبنانی دهد که این امر باعث شد سهام حزب الله در میان افکار مسلمانان جهان از همه فرقه ها و طوایف افزایش یابد ونه تنها  برغرور و افتخار به این حزب و رهبر آن جدای از تمام اختلافات دینی و عقیدتی افزوده شود . دلیلش ناشی از آن بود که خود چنین حزبی قوی و رهبری کاریزما ندارند که پیش از جلب نظر برادران عرب خود ،اعجاب دشمنان را برانگیخته باشد تاحدی که این دشمنان مطمئن بودند که وی در سخنان و تهدیدات خود صادق است و اگر حرفی بزند عمل می کند و همچون دیگر سران عرب نیست که خوب و خوشایند حرف بزند و ناموزون عمل کند .
این حزب و رهبر آن توانستند در اواخر سال 2000 م طی یک هفته چند نظامی اسرائیلی و یک فرمانده ارشد ارتش اسرائیل را در عملیاتی اسیر کنند که این شاهکاری بزرگ بود و با عث شد شمار بسیاری از اسرای فلسطینی و لبنانی آزاد شوند و پس از آن نیز اوج شاهکار این حزب آن بود که در برابر اسرائیل که قصد داشت به بهانه اسارت 2 نظامی اسرائیلی ،در جنگ 2006 این حزب را از ریشه بکند ، پیروز شود .
اما نتیجه چه بود جز افزایش محبوبیت حزب الله و رهبر آن در تمام جهان اسلام ،چه سنی و چه شیعه ؟ همانگونه که پیش از این گفتیم جهان اسلام پس از آنکه رهبرانشان خود را به آغوش دشمنان افکنده بودند ،و پناهی جز خداوند نداشت ،تشنه چنین رهبری بود که عزت و غرور از دست رفته آنان در قربانگاه سیاست واقعگرایی که چهره زشت و بوی گند آن خاطر مسلمانان را می آزرد ، را بازگرداند .
سرانجام درباره آنچه که به این حزب و رهبر آن مربوط می شود باید گفت که این مرد از چند ماه پیش سران اسرائیل را تهدید کرده است که اگر برای آینده لبنان خطری بیافرینند ،مسیر جنگ تغییر خواهد کرد و دگرگونی های جدیدی در منطقه خاورمیانه رخ خواهد داد .
پس از ترور "عماد مغنیه" یکی از فرماندهان ارشد این حزب، سید حسن نصرالله تاکید کرد که جهان از اکنون می تواند تاریخ زوال اسرائیل را بنویسد و شاهد بودیم که سران اسرائیل چگونه این تهدید را با ترس فراوان جدی گرفته و دستگاه های امنیتی اسرائیل به اعتراف رسانه های آنان حالت آماده باش کامل اعلام کرده و تمام سفارتها و اماکن حضور اسرائیلیان در تمام جهان به حالت احتیاط درآمده و مرزهای شمالی با لبنان و مرزهای کرانه باختری و نوار غزه و سیناء نیز با حالت فوق العاده مواجه بوده است و با مراقبت شدید از پروازهای مسافرتی و سفرهای دریای حمایت از شهروندان و افراد سرشناس خود را چندین برابر کرده است .
اکنون می توان گفت که حزب الله توان و نیرویی عظیم و جنگ افزارهایی که ما مقدار آنرا نمی دانیم را در اختیار دارد و دستگاه نظامی اسرائیل در حال حل این لوگاریتمهای معماگونه سید حسن نصرالله است وهرگز نمی تواند مفهوم این تهدیدات را برآورد و شناسایی کند چرا که منطقی نیست چنین فردی بدون داشتن توان انجام کاری تهدید به انجام آن کند و بخصوص که این فرد میزان تفاوت قدرت بین خود و دشمن را بداند .
این امر همانند تهدید سابق اوست ،زمانی که در سخنرانی پنجمین بزرگداشت آزادی در 25/5/2005م با خبری غافلگیرکننده که بر پیکر اسرائیلی ها لرزه انداخت اعلام کرد که حزب الله بیش از 12 هزار موشک دوربرد در اختیار دارد که می تواند تمام مناطق اسرائیل را هدف قرار دهد .
اهمیت این خبر غافلگیر کننده در میزان موشکها نبود بلکه در این سخن بود که : هیچکس نمی داند محل انباشت  این موشکها کجاست .  این سخن ارتش اسرائیل را بشدت در حیرت فرو برد .این مرد به وعده ای که داده بود وفا کرد و مقادیربسیار زیادی از این موشکها را در زمان جنگ بسوی مناطق اسرائیل شلیک کرد و معضلی به نام فراررا بر رژیم اسراییل تحمیل کرد.
اما مأمن دیگر توان شیعه در ایران اسلامی است که گرچه در جنگ عراق با خسارات سنگینی مواجه شده بود ولی بسرعت توان خود را بازیابی کرد و در منطقه خلیج فارس ثقلی یافت که با ثقل ارتش امریکا در منطقه برابری می کرد و پس از اشغال عراق توسط امریکا و اسرائیل و دیگر همپیمانان ،ایران به بازیگری اصلی در داخل عراق بدل شد ،چه آنکه شیعیان عراق زمام امور را بدست گرفتند و حق حکومت بر دولت عراق را بدست آوردند و نیروهای امریکایی دیگر توان انجام هیچ عملیاتی را در عراق نداشتند مگر با توافق طرف ایرانی .
سرانجام ایران توانست وارد باشگاه هسته ای جهانی شود که این امر تهدیدی برای اسرائیل و هراسی برای همسایگان سنی ایران بود و گویا ایران مصصم است که این مسیر را همچنان پیش برد و به پایان رساند ،چرا که چند روز پیش اعلام کرد که موشک ماهواره ای خود را با موفقیت آزمایش کرده و به عبارت دیگر خواهد توانست که بزودی ماهواره خود را به فضا بفرستد و از آن استفاده های مختلف نماید و با کشورهای پیشرفته مقابله کند. بنابراین کشورهایی که با آن دشمنی دارند اکنون حساب ویژه ای برروی این فعالیتهای ایران بازکرده و با چشم باز نگران آن هستند و البته دیده ایم که به تدریج خود را با ایران سازگار کرده اند .

بقلم : د. أسامه محمد أبو نحل
استاد رشته تاریخ معاصر و تاریخ روز
دانشگاه الأزهر – غزة