qodsna.ir qodsna.ir

جنگ واژه ها(4) خاورمیانه

 

فصل اول :‌ تعاریف و اصطلاحات "‌خاورمیانه " : این اصطلاح در قرن نوزدهم زمانی که انگلیس و فرانسه در اندیشه تقسیم جهان به مناطق نفوذ بودند بکار گرفته شد و در ابتدا به مناطقی در مرکز آسیا گفته می شد که کشورهایی چون ایران پاکستان ، افغانستان را در بر می گرفت .

این درحالی بود که به بخش جنوب غربی آسیا شامل کشورهایی هلال سبز (‌سوریه ، عراق ، اردن ، لبنان و فلسطین ) "‌خاور نزدیک "‌گفته می شد و اصطلاح "‌خاور دور " نیز درباره محدوده کشورهایی که از اروپا فاصله زیادی داشتند بکارگرفته
می شد. تمامی اصطلاحاتی چون خاورمیانه ، نزدیک و دور بعنوان یک ابزار در راستای تامین منافع قدرتهای غربی بکار گرفته می شود.با توسعه نفوذ امپراطوری انگلیس از مصر در شمال آفریقا و از هند( که پیشتر خاورمیانه نام گرفت ) به سمت فلسطین و عراق پس از جنگ جهانی اول مفهوم خاورمیانه توسعه یافت و مناطق نفوذ انگلیس و سپس فرانسه را در برگرفت .
از اینرو اصطلاح "‌خاور نزدیک " در اواسط قرن بیستم از زبان انگلیسی حذف شد و جای آنرا واژه "‌خاورمیانه " گرفت اما با این حال هدف همان به روال سابق بود که استعمار اروپایی از طریق آن منطقه نفوذ مشخصی را برای خود تعیین کرده بود و تا اکنون نیز اصطلاح خاورمیانه یک مفهوم استعماری است به معنای اینکه کشورهای این منطقه بازار استراتژیک دولتهای غربی هستند. بنابراین این اصطلاحات تنها یک واژه جغرافیایی نیست که پارامترهای جغرافیایی آنرا تعیین کرده باشد .
اطلاعات جغرافیایی درباره خاورمیانه :
خاورمیانه منطقه‌ای است که کشورهای بین دریای مدیترانه و خلیج فارس را شامل می‌شود. خاورمیانه بخشی از آفریقا- اوراسیا یا به طور خاص آسیا و در برخی موارد جزیی از افریقای شمالی شمرده می‌شود. این ناحیه گروه‌های فرهنگی و نژادی گوناگونی چون فرهنگهای ایرانی، عربی، بربرها، ترکی، کردی، یهودی را در خود جای داده‌است. زبان‌های اصلی این منطقه عبارت است : از فارسی، عربی، ترکی، کردی .
در بسیاری از تعریفها «خاورمیانه» به ناحیه‌ای در جنوب غربی آسیا و دربرگیرندهٔ کشورهای بین ایران و مصر گفته می شود. با اینکه بخش بیشتر کشور مصر (به جز صحرای سینا) در آفریقای شمالی واقع شده است ولی بیشتر جغرافیدانان آنر جزیی از «خاور میانه» می‌دانند. کشورهای شمال افریقا مانند لیبی، تونس و مراکش بر خلاف خاورمیانه، در رسانه‌های خبری کشورهای آفریقای شمالی خوانده می‌شوند.
خاورمیانه از نخستین خاستگاههای تمدن جهان بوده‌است. بسیاری از باورها و آیینهای جهان از این منطقه برخاسته‌اند. نخستین یافته‌های آدمی ونیزنخستین قانونهای جهان در اینجا نوشته شده‌است.. خاورمیانه از میانه قرن بیستم، مرکز توجه جهانی و شاید حساسترین منطقه جهان از نظر استراتژیکی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بوده‌است. این منطقه دارای بزرگ‌ترین منابع نفت و محل کشمکشهای دراز مدت و نیز زادگاه ادیان مهمی چون زرتشتی‌گری، یهودیت، مسیحیت و اسلام است.
اصطلاح خاورمیانه شناسندهٔ منطقه‌ای فرهنگی است، در نتیجه مرز مشخصی برای آن وجود ندارد. به طور کلی کشورهای این منطقه عبارت‌اند از: اردن، امارات متحده عربی، ایران، بحرین، ترکیه، سوریه، عراق، عربستان سعودی، عمان، قطر، کویت، لبنان، مصر، یمن و فلسطین است.کشورهای غربی این منطقه (الجزایر، تونس، لیبی و مراکش) به دلیل وابستگی شدید تاریخی و فرهنگی بیشتر بخشی از خاورمیانه شمرده می‌شوند. سودان نیزیکی از این کشورها به شمار می‌آید. کشورهای افریقایی موریتانی و سومالی نیز پیوندهایی با خاورمیانه دارند. ترکیه و قبرس که از نظر جغرافیایی درون و یا نزدیک این منطقه هستند، خود را بخشی از اروپا می‌دانند. ایران را مرز خاوری خاورمیانه می‌انگارند، البته گاهی افغانستان را نیزاز کشورهای این بخش بندی به شمار می‌آورند.واژهٔ «میانه» نیز بدلیل برداشتهای مختلف باعث سردرگمی‌هایی شده‌است. قبل از جنگ جهانی اول اصطلاح خاورنزدیک در انگلیسی به مناطق بالکان و امپراتوری عثمانی اطلاق می‌شد در حالیکه اصطلاح خاورمیانه شامل سرزمینهای ایران، افغانستان، آسیای مرکزی، ترکستان و قفقاز بود. همچنین اصطلاح خاوردور به کشورهای شرق آسیا نظیر چین، ژاپن، دو کره، هنگ‌کنگ، تایوان و غیره اطلاق می‌شد.با نابودی امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۱۸(۱۲۹۷ه.خ)، دیگر اصطلاح خاورنزدیک کاربرد زیادی نداشت و این در حالی بود که اصطلاح خاورمیانه به کشورهای تازه بنیاد جهان اسلام اطلاق شد. با این حال استفاده از اصطلاح خاورنزدیک توسط برخی رشته‌های دانشگاهی نظیر باستان‌شناسی و تاریخ کهن زنده شد. خلاصه اینکه اصلاح خاورمیانه آنگاه باب شد که بخش‌های انگلیسی و فرانسوی زبان از آن استفاده کردند.


| شناسه مطلب: 153309