qodsna.ir qodsna.ir

آینده اماکن مقدس در قدس (طرحهایی از زمان اشغال)

 

خلیل التفکجی

 

از سال 1967 با تخریب محله المغاربه و تمام ساختمانها و مساجد و ارکان آن  و نیز تخریب دروازه اصلی و طاقها و پنجره ها در طول جنگها و درگیرها،  تجاوز صهیونیستها به مسجد الاقصی و شهر قدس آغاز شد و تا به امروز حفاریهای پنهانی و تعرض به این حرم شریف ادامه دارد.

این حفاریها در ساختمان مسجد اثر کرده و پایه ها و ارکان آن به سستی گراییده و رو به سقوط می باشد. علاوه بر آن شماری از ساختمانها نظیر مدرسه جوهریه و رباط الکرد و مدرسه تنکزیه و دیگر آثار تاریخی مربوط به دورانهای اموی و عباسی و عثمانی فروریخته و با نابودی آن چهره اسلامی شهر قدس بعنوان نخستین قبله مسلمین رو به افول نهاده است.

رژیم صهیونیستی طی 42 سال اخیر کوشیده است با تخریب اماکن و ساختمانهای اسلامی فضای روحانی و دینی شهر قدس را تغییر داده و با ساخت نمادهای یهودی جعلی و تاریخی خواندن آن ،بسوی یهودی سازی شهر پیش رفته اند.

اما صهیونیستها با بهانه قراردادن این ادعا که معبد موهوم سلیمان در زیر این مسجد است ،برای یافتن هرگونه اثری از آثار یهودیت تمام منطقه زیر این مسجد را حفاری کرده اند و با وجود اینکه خطر فروریختن مسجد وجود دارد همچنان به حفاریها ادامه می دهند. البته روشن است که این ادعا تنها بهانه ای برای تخریب مسجد است و یهودیها خود نیز می دانند که ادعایشان باطل است.

برای این حفاریها شهرداری قدس ،وزارت دارایی،مسکن،فرهنگ،آموزش و سازمان بازسازی شهر قدیم قدس بودجه هایی را هزینه کرده اند تا هدف تخریب مسجد هر چه زودتر به دست آید.

 

موضع رژیم اسرائیل در مورد سرنوشت قدس

پس از اشغال راه حلهای بسیاری مطرح شده که همگی در جانبداری از صهیونیستها بوده است. بنیامین اکتین استاد برجسته حقوق در اسرائیل طرح راه حل شبه بین المللی را برای اماکن مقدس شهر قدیم قدس ارائه کرد و بعد از آن رژیم صهیونیستی طرحی را مبنی بر باقی ماندن سیادت شهر در دست اسرائیل- به استثنای برخی مکانهای سیاسی- مطرح کرد.در سال 1982 نیز قاضی حاییم کوهین طرح خود مبنی بر تشکل شورای اماکن مقدس شامل نمایندگانی از ادیان مختلف مطرح نمود. گدعون رافائل نیز خواستار تشکیل یک نظام دینی بین المللی با عضویت شخصیتهای مقبول یهودی و مسیحی و مسلمان برای نظارت بر اماکن مقدس شد.ایهود باراک نخست وزیر سابق صهیونیستها نیز پیشنهاد کرد که نظارت بر مسجد الاقصی بعهده شورای امنیت باشد .

اما همزمان یهودیان صهیونیست در ارائه پیشنهادهای ساخت معبدی در درون مسجد الاقصی و تبدیل مدرسه عمریه در کنار دیوار شمالی به کنیسه ای برای اقامه مراسم یهودی از هم پیشی می جستند. زمانی که یوسی بیلین رئیس سابق کنیست برای مشارکت در تهیه طرح ژنو در سال 2003 اقدام کرد ،احزاب چپ اسرائیل از وی حمایت کردند و تاکید کردند که اسرائیلی ها هرگز از "حق" خود در ساخت معبد به جای مسجد را فراموش نکرده اند!

در اقدامی دیگر آریل شارون نخست وزیر اسبق صهیونیستها در سفر سال 2005 به امریکا و دیدار با بوش پسر طرح تقسیم مسجد الاقصی را پیش انداخت. حکومت اسرائیلی به مرحله ای دیگر پا گذاشت و بعد از آنی که یهودیان حق ورود به محوطه مسجد الاقصی را نداشتند با پیروی از سیاست گام به گام که خطرناکترین سیاست در برابر هویت و قداست اماکن اسلامی و مسیحی در حال تخریب است، حرکت برای آلودن این مکان مقدس به گامهای پلید خود را آغاز کردند. همین اقدام درباره حرم ابراهیم در الخلیل نیز انجام شده و سرانجام به تقسیم مسجد انجامید.

این دیدگاه را احزاب و محافل راستی اسرائیل نیز پذیرفتند.از جمله عتنائیل شنلر عضو حزب کادیما که در ماه مارس گذشته در روزنامه صهیونیستی هاآرتض گفته بود حزب وی اکنون شهر قدس(شهر قدیم،جبل المشارف،جبل الزیتون،شهر داوود،شیخ جراح) و محله های پیرامون آنرا از محله های عربی پراکنده دور از مرکز تاریخی شهر قدس که هیچگاه جزء این شهر نبوده اند، جدا می داند.

افیگدور لیبرمان وزیر خارجه کنونی و رئیس حزب اسرائیل بیتنا نیز به تبع وی گفت :دلیلی وجود ندارد که شعناط،جبل المکبر،عیزریه،الرام،و محله های دیگر جزئی از "دولت اسرائیل" باشند و حتی می توان از سلوان ،عین سلوان،صور باهر،بیت حنینا و عنالتا نیز چشم پوشید ولی هرگز نمی توانیم از شهر قدیم صرفنظر کنیم. همچنین وی در جلسه کابینه صهیونیستی7 ‏/10 ‏/ 2007  با بازگرداندن برخی مناطق فلسطینی به حکومت خودگردان ابومازن موافقت کرده بود. در مذاکرات وی با ابومازن نیز توافق شده بود نظارت اردن بر اماکن مقدس و ساکنان محلات اطراف آن همچنان باقی بماند تا بدین ترتیب مشکلی هم برای صهیونیستها پیش نیاید.

این توافق بدین معناست که مناطق مقدس و شهر قدیمی تحت نظر اردن قرار گرفته و ساکنان فلسطینی کارت هویت اردنی دریافت کرده و شورای نظارت بر قدس متشکل از نمایندگان اردن ،مصر و دو طرف فلسطینی و اسرائیلی علاوه بر سازمان ملل شکل گیرد و البته مشکل محله ارمنی همچنان باقیست.در اقدامی غافلگیر کننده دیگری پنج تن از مسوولان سابق وزارتخانه های دفاع و خارجه اسرائیلیها در سال 2007 طرح تقسیم قدس بعنوان پایتخت دو دولت را در برابر دست برداشتن فلسطینی ها از پافشاری بر حق بازگشت مطرح کردند.

طرح حاییم رامون از حزب کادیما و معاون اولمرت نیز حاکی از سیطره یهودی بر محله های یهودی نشین قدس و سیطره حکومت خودگردان فلسطینی بر محله های فلسطینی بوده و اماکن مقدسه اسلامی تحت نظر حکومتی ویژه و اماکن مقدس دیگر تحت سیادت همیشگی اسرائیل قرار خواهد گرفت. در قدس نیز هر آنچه عربی بوده ،تحت نظر فلسطینی ها و آنچه یهودی است تحت سلطه حکومت اسرائیلی قرار گیرد تا اکثریت جمعیتی یهودی آن احساس امنیت کند یعنی نکته ای که در اساسنامه حزب کادیما نیز ذکر شده است.

مرکز تحقیقات اسرائیلی قدس نیز طرح خود درباره شهر قدیم بعنوان منطقه بیطرف یا مرکز انسانی فراگیر ارائه نمود که بر اساس آن اختیارات بر اساس محله ها تقسیم شده یا یک طرف بین المللی اختیار نظارت بر اماکن مقدس و شاید حفاظت از آنها را بعهده می گیرد و سیادت بین فلسطینی ها و اسرائیلی ها مشترک خواهد بود و شاید طرفهای دیگری نیز برخی وظایف یا اختیارات را به نام خود کنند.

 

دیدگاه امریکا در مورد سرنوشت قدس

پس از قطعنامه های سازمان ملل درباره اشغال سرزمینهای فلسطینی و قدس از سوی اسرائیل و بخصوص شماره های 338 و 242 ،قدس سرزمینی اشغالی شناخته شد ولی با این وجود موضع امریکا درقبال این مساله همواره به رابطه این کشور با رژیم صهیونیستی وابسته بوده است.

اما اقداماتی که دولت امریکا در زمان ریگان و توسط نماینده خود در سازمان ملل مادلین البرایت مبنی بر جهانی سازی حل مساله قدس و عملی کردن اصل سیادت الهی بر مقدسات این شهر و از جمله مسجد الاقصی انجام داد، مرحله تازه ای از تحولات این قضیه بود. پس از آن نیز رخداد دیگری در سال 2000 رخ داد که امریکا ویرایش یهودی مسجد الاقصی را با بکار بردن عنوان "جبل الهیکل" برای مسجد الاقصی ،باب کرد که نشانگر رویکرد تازه امریکا درباره حل این مشکل بود و باعث شد یاسر عرفات جلسه را ترک کند. در عرصه ای دیگر آلبرایت به نخست وزیر وقت  اسرائیل ایهود باراک اطمینان داد که فلسطینیها هرگز بر مسجد الاقصی سیادت نخواهند یافت چرا که قدس منطقه اشغالی نیست!

 

 

دیدگاه اردن و فلسطین در مورد سرنوشت قدس

طرف فلسطینی نیز با تلاش نمایندگان خود کوشیده است راه حلهایی برای این قضیه بیابد و اردن و سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب و دیگر همایشهای عربی نیز راه حلهایی ارائه کردند. از جمله این طرحها طرح عدنان ابوعوده مشاور سابق شاه اردن در فارین افیر سال 1992 بود مبنی بر اینکه قدس به هیچ دولت یا دینی متعلق نبوده و سیادت سیاسی نمی پذیرد و با نام جروشالم شورایی از نمایندگان ادیان اسلامی مسیحی و یهودی آنرا اداره کنند.

نحوه برخورد با شرایط میدانی که اسرائیل با مصادره و اسکان و اقدامات جبری در منطقه بعلاوه قانون اصلی کنیست مبنی بر" مرکزیت ابدی قدس برای اسرائیل " همگی باعث شد مواضع طرفهای فلسطینی و عربی تغییر کند.این تغییرات کم کم با اقرار برخی بر پایتختی قدس غربی برای "دولت اسرائیلی" و پایتختی قدس شرقی برای فلسطین به شرط دسترسی به اماکن مذهبی ،شکل گرفت .حتی یاسر عرفات نیز در اوسلو 2 قدس را پایتخت فلسطین ننامید . از سوی دیگر طرف فلسطینی طرح معروف به "یوسی بیلین –ابومازن" در سال 1995 که ابودیس را بعنوان پایتخت فلسطین با امکان تشکیل یک شهرداری اصلی در قدس و دو شهرداری فرعی فلسطینی  اسرائیلی مطرح کردند تا سیادت اسرائیل حفظ و طرف فلسطینی نیز راضی گردد.

اما معاهده "وادی عربه" که در سال 1994 اردن با اسرائیل رقم زد بر تثبیت وضع کنونی یعنی نظارت اردن بر منطقه از طریق اداره اوقاف اسلامی و ناظر بر اماکن اسلامی باقی بماند تاکید شد و همچنین براساس ان اسرائیل در مذاکرات حل نهایی این مساله را در نظر گیرد. ملک حسین بن طلال نیز در سخنانی در برابر کنگره امریکا به این نکته اشاره کرد که : باورهای دینی من بیانگر آنست که سیادت بر قدس شریف تنها به دست خدای تعالی باشد. بایستی گفتگوی ادیان را تقویت کرد و به مومنان سه دین سیادت دینی بخشید تا قدس رمز صلح دو طرف فلسطینی و اسرائیلی باشد .

در تحولی دیگر نبیل ابوردینه سخنگوی ابومازن گفته است اگر در اسرائیل رویکردی بسوی صلح باشد و رهبری پیدا شود که آماده راه حلهای حقیقی میانه رو باشد می توان در عرض 3 یا 6 ماه به صلح نهایی دست یافت و ما در برابر یک سیادت اسلامی بر قدس از سیطره بر آن صرفنظر می کنیم و این راه حل برای کشورهای اسلامی معتقد به صلح با اسرائیل پذیرفتنی خواهد بود .بنابر پیشنهاد وی دیوار براق و محله یهود تحت سیطره اسرائیل قرار می گیرد و دیگر مناطق تحت نظارت حکومت فلسطینی خواهد بود . اما درباره دیوار غربی مسجد الاقصی نیز اختلافات نظرهایی بوجود خواهد آمد.

اما همین سیطره اسلامی بر قدس نیز با مجادله هایی مواجه می شود چرا که تعریف قانونی مناسبی برای آن وجود ندارد و تعبیر"سیادت دینی" نگاه عرفات بر اساس شعار "دولتی فلسطینی بدون پایتختی قدس و پرچم فلسطین بر حرم شریف ،دولت نیست" را نیز تخریب می کند. عرفات هرچند که درباره جایگاه دینی قدس نرمی نشان می داد اما درباره سیادت بر قدس بسیار قطعیت بخرج می داد.

به هر حال اسرائیلی ها با وضعیت جمعیتی قدس درباره ابدیت پایتختی قدس برای اسرائیل دچار مشکل شده اند و سیاست سرکوب و محاصره و تخریب و کوچ اجباری نیز طی 42 سال گذشته ثمربخش نبوده است. پیش بینی ها نیز سال 2040 را با اکثریتی فلسطینی و با حکومتی عربی و جمعیتی دو ملیتی نشان می دهند .

 

ترجمه: مصطفی پارسایی پور


| شناسه مطلب: 153163